Η χαμένη ταινία της Τζένης Καρέζη, ο «Προδότης», η «Μουλάν» και η «Άλυτη» από σήμερα στους κινηματογράφους

Αυτή την εβδομάδα, η live action εκδοχή της Μουλάν που έχει προκαλέσει πανικό στα social media, ένα γκανγκστερικό δράμα από την Ιταλία, ένα μεταφυσικό παραμύθι από τον Μίνωα Νικολακάκη, μια χαμένη γαλλική ταινία με την Τζένη Καρέζη και το αριστουργηματικό «Πρόσωπο με πρόσωπο» του Ίνγκμαρ Μπέργκμαν διεκδικούν το ενδιαφέρον του σινεφίλ κοινού.

Ο Προδότης (Il traditore/The Traitor)

Σκηνοθεσία: Mάρκο Μπελόκιο
Παίζουν: Πιερφραντσέσκο Φαβίνο, Μαρία Φερνάντα Καντίντο, Φαμπρίτσιο Φεράνε

Περίληψη: Στις αρχές της δεκαετίας του ’80, ξέσπασε πόλεμος μεταξύ των αφεντικών της Σικελικής Μαφίας, γνωστής κι ως Κόζα Νόστρα. Ο Τομάτο Μπουσέτα, ένα από τα βασικά της μέλη, κρύφτηκε με την οικογένειά του στη Βραζιλία. Το ξεκαθάρισμα λογαριασμών ωστόσο συνεχιζόταν στην Ιταλία και οι σύμμαχοι του δολοφονούνταν ο ένας μετά τον άλλο. Όταν όμως οι γιοι του πλήρωσαν το τίμημα με το αίμα τους, εκείνος αποφάσισε να πάρει μια απόφαση που θα άλλαζε τα πάντα. Συναντήθηκε με τον Δικαστή Φαλκόνε, πρόδωσε τον αιώνιο όρκο σιωπής κι έτσι έγινε ο πρώτος πληροφοριοδότης στην ιστορία του οργανωμένου εγκλήματος.

Ο Μάρκο Μπελόκιο, επιστρέφει με ένα επικό γκαγκστερικό δράμα, βασισμένο στη συγκλονιστική πραγματική ιστορία του διασημότερου πληροφοριοδότη κατά της σικελικής Κόζα Νόστρα. Η ταινία ήταν υποψήφια για τον Χρυσό Φοίνικα του Φεστιβάλ Καννών, καθώς και για τέσσερα βραβεία της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου, ενώ αποτελούσε και την επίσημη πρόταση της Ιταλίας για τα Όσκαρ.

Στις αρχές της δεκαετίας του ‘80, ο πόλεμος ανάμεσα στους επικεφαλής της σισιλιάνικης Μαφίας για το εμπόριο της ηρωίνης μαίνεται. Ένα από τα παλαιότερα μέλη της Κόζα Νόστρα, ο Τομάζο Μπουσκέτα, καταφεύγει στη Βραζιλία, όπου παρακολουθεί το ξεκαθάρισμα λογαριασμών από μακριά. Όταν όμως μαθαίνει για τη δολοφονία των γιων του και του αδελφού του στο Παλέρμο, καταλαβαίνει πια πως ο κλοιός στενεύει. Μετά από τη σύλληψή του και έκδοσή του στην Ιταλία από την βραζιλιάνικη αστυνομία, ο Μπουσκέτα παίρνει μια απόφαση που θα αλλάξει για πάντα την Ιστορία του εγκλήματος: αποφασίζει να συναντηθεί με τον δικαστή Τζιοβάνι Φαλκόνε και να προδώσει τον αιώνιο όρκο που έχει δώσει στην Κόζα Νόστρα.

Ο Μάρκο Μπελόκιο («Γροθιές στην Τσέπη», «Ωραία Κοιμωμένη», «Vincere») παραμένοντας ενεργός στα ογδόντα του, καταπιάνεται για ακόμα μια φορά με μια σκοτεινή σελίδα της ιταλικής ιστορίας, επανεξετάζοντας την πολύκροτη δίκη Μάξι μέσα από τη βιογραφία του Μπουσκέτα, διερευνώντας παράλληλα τις σχέσεις της Μαφίας με το έννομο κράτος.
Καταρχάς, χωρίζει την ταινία του σε τρία μέρη: στην περίοδο που ο Μπουσκέτα αποφασίζει να γίνει «πεντίτο» (πληροφοριοδότης), αποκαλύπτοντας στοιχεία τα οποία θα οδηγήσουν συνολικά 475 μαφιόζους στο εδώλιο, στη δίκη, και στις συνέπειες που υφίσταται αργότερα ζώντας ως προστατευόμενος μάρτυρας στις ΗΠΑ. Μέσα από φλας μπακ και ακολουθώντας τα βήματα ενός ευρωπαϊκού «Νονού» ο Μπελόκιο καταγράφει την πορεία του οργανωμένου εγκλήματος, αλλά και τη διαδρομή ενός ανθρώπου, που μετάνιωσε βαθιά για τα όσα έκανε, επιθυμώντας τελικά να πεθάνει ήσυχος στον ύπνο του.
Ο Μπουσκέτα για τον Μπελόκιο δεν είναι ήρωας, δεν είναι αθώος, έχει τρωτά σημεία, μπορεί να γίνει αντιπαθής, αλλά παρόλα αυτά είδε την αλήθεια κι αυτή την αλήθεια προσπάθησε μέχρι τέλους να την υπερασπιστεί, θέτοντας τη ζωή του σε κίνδυνο. Και μέσα από τη δική του απόφαση ο Μπελόκιο, άλλοτε με μελαγχολία κι άλλοτε βιτριολικά καυστικός, καταγράφει μια ολόκληρη εποχή, δημιουργώντας ένα γοητευτικό έπος, από το οποίο δεν λείπει ο κριτικός στοχασμός και η πολιτική τοποθέτηση, αλλά και το πώς τελικά μια προδοσία γίνεται η αφετηρία της λύτρωσης.
Παράλληλα το γνώριμο εικαστικό στιλ του Ιταλού δημιουργού είναι πανταχού παρόν, μέσα από τους εφιάλτες και τις παραισθήσεις που συνοδεύουν τον Μπουσκέτα -εξαιρετική η σκηνή που οραματίζεται την κηδεία του. Σίγουρα η πληθώρα των πληροφοριών που ο Μπελόκιο αναγκάζεται να παραθέσει προκειμένου να καλύψει την υπόθεση, συχνά τον κάνει να χάνει τον αφηγηματικό του ρυθμό, όμως παρόλα αυτά μένει σταθερός στον άξονά του. Θαρραλέα και χωρίς περιστροφές παίρνει θέση και μιλάει ανοιχτά για τη σχέση της Μαφίας με την κυβέρνηση, ενώ η συγκλονιστική ερμηνεία του Πιερφραντζέσκο Φαβίνο -μια από τις καλύτερες που έχουμε δει τα τελευταία χρόνια στον ευρωπαϊκό κινηματογράφο και η οποία αδίκως εξαιρέθηκε από τα βραβεία- χαρίζουν στο όλο εγχείρημα την ανθρώπινη διάσταση ενός περίπλοκου ήρωα, που μέσα από ένα παράδοξο δίπολο -προδότη και εκδικητή- έγινε υπέρμαχος της δικαιοσύνης.

Μουλάν (Mulan)

Σκηνοθεσία: Νίκι Κάρο
Παίζουν: Γιφέι Λιου, Ντόνι Γεν, Τζετ Λι, Λι Γκονγκ, Τζέισον Σκοτ Λι

Περίληψη: Όταν ο αυτοκράτορας της Κίνας διατάζει ότι ένας άντρας ανά οικογένεια πρέπει να υπηρετήσει στον στρατό για να υπερασπιστεί τη χώρα από τους εισβολείς, η Χουά Μουλάν, η μεγαλύτερη κόρη ενός διάσημου πολεμιστή, παίρνει τη θέση του άρρωστου πατέρα της. Έτσι μεταμφιέζεται σε άντρα, τον Χουάν Γιουν, και περνάει από πολλές δοκιμασίες, για να τα καταφέρει και να φέρει τιμή στη οικογένειά της.

Live action μεταφορά της ταινίας κινουμένων σχεδίων της Disney του 1998, με την Νίκι Κάρο στο σκηνοθετικό τιμόνι.

Η Μουλάν ζει στο χωριό της μαζί με την οικογένειά της και ο πολεμιστής πατέρας της έχει διαγνώσει την ιδιαίτερη ικανότητά της στη μάχη. Το γεγονός όμως ότι είναι γυναίκα την υποχρεώνει να κρύβει τις δυνάμεις της. Όταν όμως αποτυγχάνει να βρει έναν καλό σύζυγο και ταυτόχρονα το βασίλειο βρίσκεται σε κίνδυνο, εκείνη μεταμορφώνεται σε αγόρι και φεύγει για τον πόλεμο αντικαθιστώντας τον άρρωστο πατέρα της. Εκεί, η Μουλάν θα αποδείξει την αξία της, θα σώσει την αυτοκρατορία και θα γίνει ένας θρύλος.
Εμπνευσμένη από ένα αρχαίο κινέζικο ποίημα, η Μουλάν είχε παγκόσμια επίδραση χάρη στα διαχρονικά θέματα της τιμής, της οικογένειας και του καθήκοντος. Η live action εκδοχή της, αν και αρκετά κοντά στο animation, έχει κάποιες διαφοροποιήσεις, προσαρμοσμένες στην κινεζική κουλτούρα, προκειμένου να βρει μεγαλύτερη ανταπόκριση στην εκεί αγορά. Βέβαια, οι δηλώσεις της πρωταγωνίστριας Λιου Γιφέι έχουν προκαλέσει προβλήματα στην Disney, καθώς πλήθος διαδηλωτών μποϋκοτάρουν την ταινία, όμως το πολυεθνικό καστ ίσως σώσει την κατάσταση.
Η Νίκι Κάρο με όρους video game δομεί την επική περιπέτεια της αγαπημένης ηρωίδας των εφήβων, εστιάζει στις ηθικές αξίες που υποστηρίζει η Μουλάν και οι γύρω της, χρησιμοποιεί σχηματικά τη σχέση πατέρα και κόρης προκειμένου να προκαλέσει τη συγκίνηση και εκμεταλλεύεται τη φεμινιστική διάσταση του θέματος ώστε να είναι στο πνεύμα της εποχής. Όμως σε αυτό ακριβώς το σημείο αυτή η Μουλάν έχει ένα θεματάκι: γιατί ναι μεν η ίδια είναι θαρραλέα και καταφέρνει να διακριθεί σε έναν ανδροκρατούμενο χώρο, όμως όλα γίνονται για χάρη ενός πατέρα κι ενός αυτοκράτορα, ενώ η αντίπαλος -μάγισσα που θέλει τον θρόνο, τελικά εξολοθρεύεται με συνοπτικές διαδικασίες.
Τελικά, αν και εικαστικά άρτια, αυτή η εκδοχή της Νίκι Κάρο δύσκολα μπορεί να συναγωνιστεί την ευαισθησία και την τρυφερότητα της πρωτότυπης Μουλάν και μάλλον θα είναι τυχερή, αν τα καταφέρει να τη γλιτώσει με τις λιγότερες δυνατές αντιδράσεις.

Άλυτη (Entwined)

Σκηνοθεσία: Μίνως Νικολακάκης
Παίζουν: Προµηθέας Αλειφερόπουλος, Αναστασία - Ραφαέλα Κονίδη, Κώστας Λάσκος, Μάνος Βακούσης, Αλέκα Τουµαζάτου, Τζον ντε Χόλαντ, Μαρία Εγγλεζάκη

Περίληψη: Ένας γιατρός μετακομίζει σε ένα απομακρυσμένο χωριό για να κάνει το αγροτικό του. Εκεί ερωτεύεται μια κοπέλα, η οποία ζει απομονωμένη από τους δεισιδαίμονες συγχωριανούς της, διότι πάσχει από μια σπάνια ασθένεια. Αποφασισμένος να τη θεραπεύσει, ο γιατρός θα συνειδητοποιήσει σύντομα ότι τα πράγματα δεν είναι όπως φαίνονται, ιδιαίτερα όταν εκείνη του αποκαλύπτει τον μοναδικό, παράδοξο τρόπο για να τη σώσει.

Ο Μίνως Νικολακάκης εμπνέεται από τους θρύλους και τα παραμύθια των γιαγιάδων μας και τολμάει μια απροσδόκητη για τα ελληνικά δεδομένα ταινία φαντασίας, που μάλιστα έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα της στο Φεστιβάλ του Τορόντο.
Ο Πάνος, ένας νέος γιατρός, μετά από τον θάνατο του πατέρα του, επιστρέφει από το Λονδίνο στην Ελλάδα και καταφτάνει σε ένα ορεινό χωριό για το αγροτικό του. Οι κάτοικοι εκεί δεν μοιάζουν ιδιαίτερα φιλικοί, ούτε πρόθυμοι να τον βοηθήσουν. Τυχαία όμως θα συναντήσει μια παράξενη κοπέλα, που ζει σε μια καλύβα στο δάσος, με κάποιον που αποκαλεί «κύρη» της, μιλάει παλιακά και ντύνεται σαν να έχει ξεπηδήσει από άλλη εποχή, ενώ πάσχει από μια περίεργη ασθένεια, που μεταμορφώνει το δέρμα της σε φλοιό δέντρου. Ο Πάνος την ερωτεύεται και αρχίζει να ζει μαζί της, αποδεχόμενος την αλλόκοτη συμπεριφορά της. Σταδιακά, ο ορθολογισμός που έχει ως επιστήμονας τον εγκαταλείπει και αρχίζει να συνειδητοποιεί ότι υπάρχουν πράγματα που ο ανθρώπινος νους δεν μπορεί να καταλάβει.
Οι ταινίες είδους στη χώρα μας είναι σπάνιες κι όμως ο Νικολακάκης, αντλώντας υλικό από την πλούσια παρακαταθήκη της ελληνικής παράδοσης -που η αλήθεια είναι ότι θα μπορούσε να τροφοδοτήσει δεκάδες ταινίες- ισορροπεί ανάμεσα στον ρεαλισμό και τη μυθολογία, και φτιάχνει μια ατμοσφαιρική ταινία με ιδιαίτερο στυλ και χαρακτήρα, που πραγματεύεται τη συνάντηση δυο κόσμων: του σύγχρονου και του παρελθόντος, του λογικού και του άλογου, του ορατού και του αόρατου.
Χωρίς σεναριακές υπερβολές αλλά με δεξιοτεχνία, δομεί μια μυστηριακή και καθόλου δήθεν ατμόσφαιρα, αποποιείται τα κλισέ, και στήνει ένα ενδιαφέρον ερωτικό θρίλερ στο βάθος ενός μεταφυσικού δάσους. Ίσως από ένα σημείο και μετά, η ιστορία υπερφορτώνεται με αλληγορίες και συμβολισμούς που δεν επεξηγούνται κι έτσι αρκετά ερωτηματικά σχετικά με την υπόθεση μένουν αναπάντητα, παρόλα αυτά η « Άλυτη» παραμένει μια γενναία και ελπιδοφόρα προσπάθεια πάνω στο σινεμά του φανταστικού, που παρά το χαμηλό της προϋπολογισμό δεν μοιάζει καθόλου μίζερη και πρόχειρη.

Eπανεκδόσεις:

Πρόσωπο με Πρόσωπο (Ansikte mot ansikte / Face to Face)

Σκηνοθεσία: Ίνγκμαρ Μπέργκμαν
Παίζουν: Λιβ Ούλμαν, Έρλαντ Γιόσεφσον

Περίληψη: Η διακεκριμένη ψυχίατρος Τζένι Ίσακσον είναι παντρεμένη με τον επίσης επιτυχημένο ψυχίατρο Έρικ. Ο φόρτος εργασίας και μια σειρά από γεγονότα ταράζουν την ψυχική ηρεμία της και την οδηγούν σε νευρικό κλονισμό. Έτσι αρχίζει να εμφανίζει σημάδια ψύχωσης, με ψευδαισθήσεις και οράματα, που δυσκολεύουν τις καθημερινές της ασχολίες και θέτουν σε κίνδυνο τη ζωή της.

Η βραβευμένη ταινία του Ίνγκμαρ Μπέργκμαν με Χρύση Σφαίρα καλύτερης ξένης ταινίας και υποψήφια για 2 Όσκαρ έρχεται και πάλι στη μεγάλη οθόνη.
Η ψυχίατρος Τζένι Ίσακσον, σύζυγος επιτυχημένου ψυχιάτρου, του Έρικ αναγκάζεται να μείνει στο σπίτι του παππού και της γιαγιάς της το καλοκαίρι, όσο ο σύζυγός της θα λείπει στην Αμερική για ένα συμβούλιο και η κόρη της θα βρίσκεται στην κατασκήνωση. Πρόκειται να περάσει το καλοκαίρι της, δουλεύοντας στο νοσοκομείο, αντικαθιστώντας τον διευθυντή της ψυχιατρικής πτέρυγας που λείπει σε διακοπές. Ο φόρτος εργασίας και μια σειρά από γεγονότα που ταράζουν την ψυχική ηρεμία της, την οδηγούν σε νευρικό κλονισμό.
Ο Μπέργκμαν το 1976 είχε υποστεί νευρικό κλονισμό ο ίδιος και νοσηλεύτηκε σε κλινική, όταν κατηγορήθηκε για φοροδιαφυγή και παραδόξως την ίδια χρόνια παρέδωσε αυτό το ψυχολογικό δράμα, που βρίθει συμβολισμών, εικονοποιώντας με τον δικό του τρόπο τους προσωπικούς του δαίμονες και φόβους. Έτσι κινούμενος ανάμεσα στον εφιάλτη και την πραγματικότητα, σκιαγραφεί την εσωτερική απόγνωση της Τζένι, που υποδύεται με απαράμιλλη υποκριτική δεινότητα η Λιβ Ούλμαν.

Μια σφαίρα στην καρδιά (Une balle au Coeur)

Σκηνοθεσία: Ζαν-Ντανιέλ Πόλε
Παίζουν: Τζένη Καρέζη, Σάμι Φρέι, Φρανσουάζ Αρντί, Σπύρος Φωκάς, Βασίλης Διαμαντόπουλος, Σωτήρης Μουστάκας, Βιβέτα Τσιούνη, Αρτέμης Μάτσας, Δημήτρης Μυράτ, Γιώργος Μούτσιος κ.α

Περίληψη: Ένας νεαρός αριστοκράτης από τη Σικελία σημαδεύει έναν ηλικιωμένο γκάνγκστερ, που επιχειρεί να του κλέψει την περιουσία. Όταν εκείνος οργισμένος ορκίζεται εκδίκηση, ο Σικελός διαφεύγει στην Ελλάδα, κυνηγημένος από τα τσιράκια του εγκληματία.
Μια χαμένη γαλλική ταινία με την Τζένη Καρέζη, σε σκηνοθεσία του Ζαν-Ντανιέλ Πολέ που γυρίστηκε στη Σκύρο το 1965 και ανακαλύφθηκε το 2018 στην Γαλλία, προβάλλεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα.

Η Καρέζη υποδύεται την Κάρλα, τραγουδίστρια ενός καμπαρέ της Τρούμπας που γνωρίζει και ερωτεύεται τον Φραντσέσκο Μοντελέκρ, απόγονο μιας πλούσιας σικελικής οικογένειας, την περιουσία του οποίου έχει κλέψει η Μαφία κι αυτός έχει ορκισθεί εκδίκηση. Ωστόσο, ο Φραντσέσκο είναι ερωτευμένος με την Άννα, που έχει έρθει στην Ελλάδα μαζί με μια φίλη της για διακοπές.
Η ταινία αυτή ήταν η μόνη διεθνής παραγωγή στην οποία έπαιξε η Καρέζη, όμως εδώ και αρκετά χρόνια το φιλμ θεωρούνταν χαμένο. Είχε μεν προβληθεί στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης το 1967, αλλά δεν παρουσιάστηκε ποτέ στην τηλεόραση, αφού θεωρήθηκε καλλιτεχνική και εισπρακτική αποτυχία και έκτοτε μπήκε στο «ράφι».
Είχαν διασωθεί μόνο κάποιες αφίσες, τα τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη που έγραψε τη μουσική κι ένα μικρό απόσπασμα στο οποίο η Καρέζη δεν εμφανίζεται, καθώς πρωταγωνίστρια ήταν η Φρανσουάζ Αρντί. Πρόσφατα ωστόσο ανακαλύφτηκε μια κόπια της στη Γαλλία.

Ο Θεός και ο Διάβολος στη Χώρα του Ήλιου (Deus eo Diabo na Terra do Sol )

Σκηνοθεσία: Γκλάουμπερ Ρόσα
Παίζουν: Γεράλδο Ντελ Ρέι, Γιόνα Μαγκαλάες, Μαουρίσιο ντο Βάλε

Περίληψη: Αφού σκοτώσει το αφεντικό που προσπαθεί να του κλέψει το μισθό, ένας άντρας περνά στην παρανομία και αυτοανακηρύσσεται άγιος.

Πρωτοποριακό σουρεαλιστικό φιλμ του βραζιλιάνικου cinema novo, ενός ρεύματος που καταπιανόταν με τα κοινωνικοπολιτικά προβλήματα της Βραζιλίας της δεκαετίας του 1960. Εμπνευστές του κινήματος ήταν κινηματογραφιστές, οι οποίοι προσπάθησαν με ασίγαστο πάθος και ορμή, να συμβάλλουν στη δημιουργία ταξικής συνείδησης, στο μεγαλύτερο μέρος του αναλφάβητου πληθυσμού της χώρας.
Σε μια πάμπτωχη λοιπόν και βασανισμένη Βραζιλία, η ταινία αφηγείται τις περιπέτειες ενός πληρωμένου πιστολέρο, του Aντόνιο ντα Μόρτες και την πορεία στο έγκλημα ενός απλού αγρότη, ο οποίος θα σταθεί απέναντι από τον περιβόητο κακοποιό, μπαίνοντας σε αντίπαλη συμμορία.
Γεμάτο από συμβολισμούς, με τη δράση συχνά να «σχολιάζεται» από τα λιτά τραγούδια ενός τυφλού τραγουδιστή, που λειτουργεί σαν Χορός, ο Ρόσα με αυτό το ποιητικό αριστούργημα, που είχε στόχο να αφυπνίσει τους θεατές, συνδυάζει τη θρησκευτική ιερότητα, με την επαναστατική εξέργεση, καταρρίπτοντας τις συμβάσεις του πολιτικού σινεμά.