Η Mariana van Zeller είναι η πιο δυναμική ρεπόρτερ της εποχής μας

Βραβευμένη με Peabody και DuPont για την ερευνητική της δουλειά, η Mariana van Zeller δικαίως θεωρείται μια από τις πιο σημαντικές δημοσιογράφους της εποχής μας, που επαναφέρει το μαχητικό ρεπορτάζ, και μάλιστα στην καλύτερη εκδοχή του.

Από τον πρώτο κύκλο της σειράς «Trafficked» του National Geographic, η Πορτογαλίδα ρεπόρτερ ακολούθησε τα παράνομα δίκτυα διακίνησης του πλανήτη, τα οποία αποφέρουν στη μαφία δισεκατομμύρια δολάρια, αναδεικνύοντας όχι μόνο τον τρόπο που κινείται η παραοικονομία, αλλά και το ανθρώπινο πρόσωπο όσων εμπλέκονται σε ανάλογες  δραστηριότητες. Για τη Zeller, οι διακινητές δεν είναι a priori οι «κακοί», αλλά κομμάτια ενός συστήματος, που τους εξαναγκάζει να βγουν στην παρανομία, αφού πριν τους  στέρησε όποια άλλη δυνατότητα. «Πάντα με ενδιέφερε περισσότερο η ανθρώπινη πλευρά, πέρα από τις ζοφερές στατιστικές και τα κραυγαλέα πρωτοσέλιδα», λέει η ίδια. Με αυτή την προσέγγιση, καταφέρνει να έρθει σε επαφή με πρόσωπα που δύσκολα  θα μιλούσαν σε έναν δημοσιογράφο κι έτσι καταφέρνει μια σφαιρική αποτύπωση του φαινομένου της παράνομης οικονομίας, που τελικά εδράζεται στο «νόμιμο» σύστημα.

Η ίδια, που είναι και μητέρα ενός παιδιού, συχνά έχει βρεθεί σε κίνδυνο, όμως τίποτα δεν τη σταματάει από το ερευνητικό της έργο. Ο λόγος είναι πως όσο εισχωρεί πιο βαθιά στον υπόκοσμο, ανακαλύπτει πως οι «άνθρωποι που διοικούν αυτά τα κυκλώματα συχνά μοιάζουν με εμάς περισσότερο από όσο φανταζόμαστε». Κι αυτό την κινεί να ανακαλύψει την πραγματική αιτία της παγκόσμιας διακίνησης, που μπορεί να μην είναι παρά εμείς οι ίδιοι.

Αφού, λοιπόν, εξερεύνησε το λαθρεμπόριο όπλων στα καρτέλ ναρκωτικών του Μεξικού -όπου και κινδύνευσε πραγματικά, όταν κατά τη διάρκεια μιας συνέντευξης την ειδοποίησαν  ότι πρέπει να φύγει, γιατί ερχόταν ο στρατός και θα βρισκόταν ανάμεσα σε διασταυρούμενα πυρά-, τον κόσμο της διεθνούς ηλεκτρονικής απάτης, τη μαύρη αγορά για τίγρεις και μέρη του σώματός τους, τον κόσμο των παράνομων αναβολικών, το πώς οι γκάνγκστερ-τεχνίτες του Περού είναι άσσοι στην πλαστογραφία χρήματος, την επικίνδυνη επιχείρηση του παράνομου σεξ στην Αμερική και μία από τις πιο δύσκολες διαδρομές διακίνησης κοκαΐνης στην αμερικανική ήπειρο, συνεχίζει στο ίδιο μοτίβο με έναν δεύτερο κύκλο, και πάλι υπό την αιγίδα του National Geographic. Αυτή τη φορά ασχολείται με παράνομες αγορές, που δεν είναι τόσο γνωστές, κάποιες μάλιστα από αυτές μπορεί να μη θεωρούνται καν παράνομες, κι όμως τελικά αποδεικνύονται πιο επικίνδυνες, καθώς συνδέονται με την πολιτική, ισχυρούς επιχειρηματικούς κύκλους, αλλά και τις «ασθένειες» της σύγχρονης ζωής, όπως είναι για παράδειγμα η μοναξιά και η έλλειψη επικοινωνίας.

Στο πρώτο επεισόδιο, λοιπόν, θα τη δούμε να ταξιδεύει στο Όστιν του Τέξας, προσπαθώντας να ανακαλύψει πώς το επικίνδυνο ναρκωτικό Crystal Meth, μεθαμφεταμίνη δηλαδή, ξεκινάει από το εργαστήριο ενός καρτέλ στη Σιναλόα και
εξαπλώνεται στις ΗΠΑ.

Το δεύτερο είναι αφιερωμένο στην εξαιρετικά επικερδή μαύρη αγορά της πλαστικής χειρουργικής. Από τις εγχειρήσεις σε δωμάτια μοτέλ μέχρι μια επικίνδυνη αποκάλυψη για τα εκπτωτικά κέντρα επεμβάσεων στο Μαϊάμι, η Zeller δείχνει πώς εκατοντάδες άνθρωποι τον χρόνο πεθαίνουν αναζητώντας την «τέλεια εικόνα», αλλά και τον τρόπο που η παράνομη πλαστική συνδέεται με την πορνογραφία και τη βιομηχανία του σεξ.

Στο τρίτο πραγματεύεται ένα όχι και τόσο γνωστό θέμα, το οργανωμένο εμπόριο κλεμμένων αυτοκινήτων από την Αμερική που με κοντέινερ μεταφέρονται στη Δυτική Αφρική, χτυπώντας υψηλές τιμές, ενώ το τέταρτο αφορά στη μαύρη αγορά μαριχουάνας στην Καλιφόρνια, η οποία έχει αναπτυχθεί πολύ από τη στιγμή που νομιμοποιήθηκε πριν από τέσσερα χρόνια.

Στο πέμπτο επεισόδιο μπαίνει στα άδυτα των παράνομων μοτοσικλετιστών, που είναι γνωστές ως λέσχες του 1%, και εξερευνά πώς λειτουργούν αυτές οι αδελφότητες, καθώς και τη βία που πυροδοτούν.

Στο έκτο επεισόδιο ασχολείται με ένα παγκόσμιο υπόγειο κίνημα που έχει σκοπό ένα βίαιο μέλλον λευκής υπεροχής, τον μοντέρνο εξτρεμισμό και τους επιγόνους της Κου-Κλουξ-Κλαν, ένα ζήτημα φωτιά, αφού η άνοδος της ακροδεξιάς είναι ένα φαινόμενο που απασχολεί -ή θα έπρεπε να απασχολεί- τον πλανήτη. Εδώ μάλιστα η Zeller φτάνει ως την Ουκρανία και μελετάει τον ρόλο που έχουν διαδραματίσει Αμερικανοί πολίτες, πολλοί εκ των οποίων είναι βετεράνοι του στρατού, στο κίνημα της πολιτοφυλακής και στη διαμάχη της χώρας με τους Ρώσους.

Το έβδομο επεισόδιο μας συστήνει τις las jefas, ή αλλιώς τις βασίλισσες της κοκαΐνης, που κυριαρχούν στη Βραζιλία και την Κολομβία και έχουν στα χέρια τους το εμπόριο των ναρκωτικών, ενώ στο όγδοο επεισόδιο φέρνει στο φως τη λεγόμενη «Νιγηριανή απάτη», που ονομάστηκε έτσι, επειδή ξεκίνησε από χώρες της Αφρικής. Πρόκειται για ομάδες, ή και μεμονωμένες περιπτώσεις ανθρώπων, που μέσω του διαδικτύου, πουλώντας έρωτα σε δυτικούς, κατάφεραν να τους απομυζούν τεράστια ποσά. Σε αυτήν την υπόθεση, η βασική φιλοσοφία της βρίσκει την απόλυτη ενσάρκωσή της, αφού αυτοί οι fake εραστές του υπολογιστή  μπορεί τελικά να είναι πιο εξαπατημένοι και κακοποιημένοι από τα θύματά τους.

Το δύο τελευταία επεισόδια έχουν οικολογικό περιεχόμενο. Το ένατο εστιάζει στην αποψίλωση του Αμαζονίου και στη μαφία που λυμαίνεται τα δέντρα και τα πολύτιμα κοιτάσματα χρυσού, οδηγώντας σε αφανισμό τους ιθαγενείς και απειλώντας τον μεγαλύτερο πνεύμονα του πλανήτη, ενώ το δέκατο πραγματεύται την παράνομη αλιεία στην Ευρώπη και την Αφρική από πειρατές, μια επικερδής «επιχείρηση» δισεκατομμυρίων, που στερεύει από αλιεύματα τους ωκεανούς.

Το ενδιαφέρον στη σειρά είναι πως η Zeller συναντιέται με μέλη της μαφίας, θύτες και θύματα, αστυνομικούς, δημοσιογράφους και Αρχές, και χωρίς να δικαιολογεί σε καμία περίπτωση τα παράνομα κυκλώματα και τις πρακτικές τους, αναδεικνύει πώς συνδέονται με τον καπιταλισμό, τη λεγόμενη ανάπτυξη και κυρίως με έναν κόσμο, που καταργώντας την έννοια του «δικαίου», δεν μπορεί πια να διεκδικεί τη δικαιοσύνη.