Οι γυναίκες συγγραφείς του 8ου αιώνα
Εκτός από την περίπτωση της αρχαίας ελληνικής ιστορίας και τις διανοούμενες γυναίκες όπως η Σαπφώ και η Υπατία, το γυναικείο φύλο απουσιάζει σχεδόν ολοκληρωτικά από τη σημαντική ευρωπαϊκή λογοτεχνία που ξεκίνησε να γράφεται το Μεσαίωνα, με ελάχιστες εξαιρέσεις που δεν είναι ευρέως γνωστές.
Γνωρίζουμε το Δάντη, το Βοκάκιο και τον Τζέφρι Τσώτσερ, αλλά δεν γνωρίζουμε σχεδόν τίποτα για την Marie de France (έτσι έμεινε το όνομά της στην ιστορία), την πρώτη Γαλλίδα ποιήτρια που δραστηριοποιήθηκε στην Αγγλία τον 12ο αιώνα και κατατάσσεται στο στιλ της ιπποτικής λογοτεχνίας. Αλλά ακόμη και εκείνη, ίσως δεν είναι τελικά η πρώτη γυναίκα συγγραφέας εκείνης της περιόδου.
Σύμφωνα με το νέο βιβλίο Women, Writing and Religion in England and Beyond, 650–1100 της Diane Watt, μιας καθηγήτριας του Πανεπιστημίου του Σάρεϊ οι γυναίκες είχαν αρχίσει να γράφουν πολύ νωρίτερα από ότι πιστεύεται – μάλιστα η ίδια εντοπίζει τις πρώτες συγγραφείς κάπου στον 8ο αιώνα μ.Χ!
«Υπήρχε μια ζωηρή λογοτεχνική κουλτούρα, στην οποία συμμετείχαν και οι γυναίκες με πολλούς διαφορετικούς τρόπους, πριν τη νορμανδική κατάκτηση της Αγγλίας. Υπάρχει και μια πλούσια λατινική παράδοση πριν από αυτό, η οποία δεν λαμβάνεται υπόψη, αφενός επειδή είναι στα λατινικά και αφετέρου επειδή τα στοιχεία δεν έχουν ενωθεί. Οι άνθρωποι μπορεί να συναντούσαν σποραδικά γυναικεία κείμενα, αλλά οι αποδείξεις δεν έχουν συγκεντρωθεί από κάποιον σαν ενιαίο ιστορικό στοιχείο», δηλώνει η Watt στην Guardian.
Το βιβλίο της ρίχνει φως σε περιπτώσεις όπως αυτή της Βρετανίδας ηγουμένης και ιεραποστόλου Leoba που πέθανε το 782. Μια επιστολή της προς τον Άγιο Βονιφάτιο, περιλαμβάνει το πρώτο δείγμα ποίησης που γράφτηκε ποτέ από Βρετανή και σύμφωνα με τη Watt, το έκανε για να κερδίσει την εύνοιά του.
Ένα άλλο παράδειγμα είναι η μοναχή Hugeburc, η οποία γίνεται η πρώτη γνωστή γυναίκα στην ιστορία της Βρετανίας που γράφει ένα ολόκληρο διήγημα, αφηγούμενη τη ζωή δύο Αγίων αδελφών. Μάλιστα, η ίδια έκρυψε την υπογραφή της μέσα στις γραμμές του κειμένου, στοιχείο που ανακαλύφθηκε μόλις τον 20ό αιώνα. «Ego una Saxonica nomine Hugeburc ordinando hec scribebam» είναι η φράση που εντοπίστηκε μέσα στο κείμενο και μεταφράζεται ως «Εγώ, μια μοναχή από τη Σαξωνία ονόματι Hugeburc έγραψα αυτό».
Η Watt συζητά επίσης στο βιβλίο της, την πιθανότητα το διάσημο ανώνυμο κείμενο του 8ου αιώνα για τη ζωή του Πάπα Γρηγορίου του Α’ να γράφτηκε από γυναίκα, βασίζοντας την υπόθεσή της σε στοιχεία του κειμένου που αντανακλούν γυναικεία ενδιαφέροντα της εποχής. Εκτός από αυτό, υποστηρίζει ότι τα περίφημα κείμενα που αντέγραφαν οι μοναχοί στα μοναστήρια, όπως γνωρίζουμε, ίσως βασίζονταν σε προγενέστερα γραπτά γυναικών. «Είμαι κατά 99,9% σίγουρη ότι κάποια από αυτά τα κείμενα γράφτηκαν από γυναίκες, που αντλούσαν υλικό από τις κοινότητές τους», δηλώνει.
Όπως λέει η ίδια, είναι σημαντικό να ερευνηθεί περισσότερο η θέση των γυναικών στη γραμματεία του Μεσαίωνα, κάτι που έχει ακόμη σχετικά περιορισμένο ενδιαφέρον λόγω της λατινικής γλώσσας που απαιτεί εξειδικευμένους μελετητές.
Ωστόσο, προσπαθεί να φέρει αυτές τις περιπτώσεις στο προσκήνιο, γιατί όπως λέει, η παραγνώριση του ρόλου των γυναικών κάνει τη θεώρησή μας για εκείνη την περίοδο ελλιπή.
Ναι σε γυναίκες που αλλάζουν την ιστορία, ερευνώντας την ιστορία.
Με στοιχεία από το άρθρο που δημοσιεύτηκε στην The Guardian.