Τζιάνι Ροντάρι: H Google τιμά με doodle τον συγγραφέα παιδικών βιβλίων

«Τα παραμύθια χρησιμεύουν στα μαθηματικά όπως τα μαθηματικά χρησιμεύουν στα παραμύθια. Χρησιμεύουν ακριβώς επειδή φαινομενικά δεν χρησιμεύουν σε τίποτα, όπως η ποίηση και η μουσική, όπως το θέατρο ή ο αθλητισμός (όταν δεν γίνονται επιχείρηση). Χρησιμεύουν στον ολοκληρωμένο άνθρωπο».

Aφιερωμένο στον αγαπημένο Ιταλό συγγραφέα παιδικών βιβλίων, Τζιάνι Ροντάρι είναι το σημερινό της doodle της Google, οπότε είναι ευκαιρία να θυμηθούμε τη ζωή και του έργο του σπουδαίου αυτού παραμυθά.

Ο Ροντάρι γεννήθηκε στις 23 Οκτωβρίου του 1920 στο Πιεμόντε της επαρχίας Νοβάρα της Ιταλίας. Ο πατέρας του που ήταν φούρναρης, πέθανε όταν ο Τζιάνι ήταν μόλις δέκα ετών. Μεγαλώνοντας έγινε δάσκαλος και δίδαξε σε Δημοτικά σχολεία. Είχε ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη μουσική και τη λογοτεχνία, και εξαιτίας της κακής του υγείας απαλλάχτηκε από τα στρατιωτικές του υποχρεώσεις.

Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος τον σημάδεψε: έχασε δύο αγαπημένους φίλους και ο ένας αδελφός του κλείστηκε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης από τους Γερμανούς. Το 1944 εντάχθηκε στο Κομουνιστικό Κόμμα της Ιταλίας, επηρεασμένος από τις ιδέες του Καρλ Μαρξ, τον οποίο μελετούσε, και αγωνίστηκε στην αντίσταση. Μετά τον πόλεμο ξεκινά να γράφει ως δημοσιογράφος κείμενα για παιδιά στην αριστερή εφημερίδα L'Unità, στο Μιλάνο.

Από το 1952 ταξιδεύει στη Σοβιετική Ένωση, μια συνήθεια που εξακολούθησε μέχρι το τέλος της ζωής του, και το 1953 παντρεύεται τη Μαρία Τερέζα Φερέτι με την οποία αποκτούν, μια κόρη, την Πάολα. Το 1957 μετά από εξετάσεις λαμβάνει και επίσημα την ιδιότητα του δημοσιογράφου.

Σχεδόν τυχαία ξεκίνησε να γράφει για παιδιά. Μάλιστα ο ίδιος συνήθιζε να λέει πως: «Το να καταφέρει ένα βιβλίο να κάνει τα παιδιά να παίξουν είναι μεγάλη επιτυχία».

Το πρώτο του βιβλίο, «Il libro delle filastrocche» (The Book of Rhymes, 1950), περιείχε απίθανους κωμικούς στίχους, ενώ το δεύτερο, το «l Romanzo di Cipollino» (1951), αποτέλεσε μια φανταστική αφήγηση για έναν τύραννο πρίγκιπα, όπου η φαντασία ήταν μέθοδος αντιμετώπισης των πολιτικών και κοινωνικών δεινών του χρόνου.

Από τα πιο γνωστά βιβλία του είναι ο «Τσιπολίνο», ένα παραμύθι που το κρεμμυδάκι αποφασίζει να αγωνιστεί για την καταπολέμηση της αυταρχικής ντομάτας η οποία τυραννάει τον ίδιο αλλά και τα άλλα λαχανικά.

Ιδιαίτερη θέση ανάμεσα στα έργα του έχει η «Γραμματική της Φαντασίας», ένα σημαντικό εγχειρίδιο για εκπαιδευτικούς και γονείς. Σε αυτό περιλαμβάνονται οι συζητήσεις που έκανε ο συγγραφέας σ' ένα σεμινάριο με 50 νηπιαγωγούς, δασκάλους και καθηγητές, το οποίο πραγματοποιήθηκε το 1972 σε μια πόλη της Ιταλίας. Μέσα από αυτές περιγράφει μια αντισυμβατική μέθοδο διδασκαλίας όπου τα παιδιά προσεγγίζουν τη γλώσσα και το σχολείο μέσα από φανταστικές ιστορίες και παραμύθια που δημιουργούν τα ίδια. Η ευφάνταστη αυτή κληρονομιά προσφέρει τελικά μια απελευθερωτική προσέγγιση της πολιτισμένης σύγχρονης ζωής. Σκοπός του Ροντάρι ήταν να χρησιμοποιήσει τη φαντασία για να διδάξει στα παιδιά την αλήθεια για την πραγματικότητα, χωρίς καμία προμήθεια να τη συγκαλύψει ή να την ωραιοποιήσει. «Σκοπός δεν είναι να ενθαρρύνουμε στο παιδί κενές φαντασιοπληξίες, αλλά να το βοηθήσουμε να φανταστεί τον εαυτό του και τη μοίρα του», έλεγε χαρακτηριστικά.

Η δεκαετία του 1950 ήταν μια δημιουργική περίοδος, καθώς τότε δημοσίευσε εκατοντάδες ποιήματα και ιστορίες. Δεν βρισκόταν πλέον υπό τον κομμουνιστικό έλεγχο, όμως εξακολουθεί να εργάζεται για τον Τύπο της Αριστεράς. Και μάλλον γι’ αυτό τον λόγο η Εκκλησία τον θεώρησε απειλή για τα νεανικά μυαλά και πρότεινε την απαγόρευση των βιβλίων του στα σχολεία.

Εκείνος όμως συνέχισε να εργάζεται με παιδιά και δασκάλους μέσα από το Εκπαιδευτικό Κίνημα Συνεργασίας. Την ίδια περίοδο μάλιστα, βοήθησε να προωθηθούν εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις.

Χάρη στον Ροντάρι η παιδική λογοτεχνία, που ως τότε θεωρούνταν υποδεέστερη στους πνευματικούς κύκλους, απέκτησε και πάλι κύρος και συνδέθηκε στενά με την παιδαγωγική διαδικασία. Κοινός παρονομαστής στις ιστορίες του είναι η διαχρονικότητα των θεμάτων του, το ανήσυχο πνεύμα των ηρώων του, ο ηθικός προβληματισμός και το θάρρος τους να αντιδρούν στην αδικία.

Με το χιούμορ του παραλόγου, το παιχνίδι των στερεοτύπων και τις ευφάνταστες αλλοιώσεις της γλώσσας, ο συγγραφέας καλεί μικρούς και μεγάλους να απελευθερωθούν από τα στερεότυπα, τις προκαταλήψεις και τους συμβιβασμούς, και να κοιτάξουν μακριά.

Τα βιβλία του έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες και έχουν τιμηθεί με διάφορα βραβεία, μεταξύ των οποίων και το Βραβείο Άντερσεν (1970), το οποίο θεωρείται το Νόμπελ της παιδικής λογοτεχνίας, οπότε και αναγνωρίστηκε ως ένας από τους σημαντικότερους συγγραφείς για παιδιά της σύγχρονης Ιταλίας.

Πέθανε το 1980 στη Ρώμη κατά τη διάρκεια μιας χειρουργικής επέμβασης.