O Αλέξανδρος Λυκουρέζος μετά τη Ζωή Λάσκαρη: «Δεν μπορείς να συμφιλιωθείς με το κενό και την απουσία»

Ο Αλέξανδρος Λυκουρέζος, τρεις μήνες μετά τον θάνατο της Ζωής Λάσκαρη, και με αφορμή την παράσταση στη θεατρική σκηνή που φέρει το όνομά της, ξεδιπλώνει αναμνήσεις, σκέψεις, συναισθήματα γι ´αυτή την απουσία. Ξέρει ότι το κενό δεν γεμίζει. Όπως ξέρει πως αυτό το ίδιο κενό είναι γεμάτο από την κοινή τους ζωή, τη βαθειά τους σχέση και την μεγάλη οικογένεια που μοιράστηκαν. Και είναι πολύ υπερήφανος που η κόρη τους, Μαρία-Ελένη Λυκουρέζου, συνεχίζει, με όρεξη και δύναμη, στον δρόμο που χάραξε η μητέρα της. Show must go on....

«Μετά τον θάνατο της Ζωής δεν είχε νόημα για μένα να μένω στο Πόρτο Ράφτη. Το Πόρτο-Ράφτη που ζούσαμε τα τελευταία δεκαπέντε - είκοσι χρόνια ήταν επιλογή της. Δεν ήθελε να φύγει από εκεί κι εγώ γυρνούσα εκεί κάθε βράδυ. Μετά από τόσα χρόνια συμβίωσης δεν μπορούσα να την εγκαταλείψω.

Το σπίτι στο Πόρτο Ράφτη το είχε φτιάξει εκείνη. Κάθε τι, ήταν από εκείνη. Το τασάκι, το βάζο, ήταν όλα επιλογή της, ακόμα και η θέση που είχε το καθένα. Μετά την απουσία της, το σπίτι ήταν άδειο για μένα. Το σκέφτηκα, ήθελα να ωριμάσει μέσα μου αυτή η σκέψη για να μπορέσω να φύγω. Ενα σπίτι κενό ήταν πολύ δύσκολο, δεν μπορούσα να το αντιμετωπίσω. Συναισθηματικά δεν μπορούσα να συμφιλιωθώ με αυτό το κενό.... Ιδίως το δωμάτιό μας, η κρεβατοκάμαρά μας στο Πόρτο Ράφτη ήταν πια τόσο άδεια.

Είχε τόσο πολλά πράγματα η Ζωή. Ούτε μπορεί να φανταστεί κανείς τι είχε μαζέψει στη ζωή της. Δεν μπορείς να συμφιλιωθείς και να εξοικειωθείς με αυτό το κενό, τη μόνιμη απουσία. Είναι βαρύ, αλλά δεν έχεις κι άλλη επιλογή. Τώρα σκοπός μου είναι να έχω υγεία, και διανοητική, για να συνεχίσω την εργασία μου που και αγαπώ και χρειάζομαι. Κι αυτό μου δίνει δύναμη».

«Την περασμένη εβδομάδα, επέστρεψα στο πατρικό μου στο Κολωνάκι. Ηθελα να γυρίσω στο κέντρο -φίλοι, παλιοί γνωστοί, όλοι εδώ είναι. Ηδη αισθάνομαι μια χαλαρότητα, νοιώθω πιο ήρεμος.

Στη ζωή μου είχα την ευλογία και την τύχη να συναντήσω τη Ζωή και να περάσουμε μαζί σαρανταένα χρόνια. Δεν είναι λίγα. Συμβιώσαμε σαρανταένα χρόνια. Δεν προηγήθηκαν πολλοί μήνες προγαμιαίας σχέσης. Γνωριστήκαμε τον Φεβρουάριο του 1976 και παντρευτήκαμε τον Ιούνιο. Ηταν κεραυνοβόλο και ταχύτατο. Η Ζωή ήταν μεγάλη σταρ τότε. Εγώ είχα μόλις γυρίσει από την επταετία στο εξωτερικό. Δεν είχα την προβολή που είχε η Ζωή.

Η Μαρία-Ελένη είναι το μόνο παιδί που μεγάλωσε κοντά μου. Της έχω και μου έχει αδυναμία -ελπίζω

Ηρθε στο γραφείο μου για κάποια υπόθεσή της και γνωριστήκαμε. Δεν είχα δει ποτέ ταινία της, ποτέ. Το είχα πει και στη Ζωή αυτό. Ανήκα τότε στην παρέα με τον Κακογιάννη, τον Κούνδουρο, και τα έργα του Φίνου τα σνομπάραμε. Εβλεπα την «Μαγεμένη Πόλη», την «Ηλέκτρα». Αργότερα ο Νίκος ο Κούνδουρος μου είπε πόσο λάθος κάναμε και τα σνομπάραμε. Γιατί εκ των υστέρων αναγνωρίσαμε τη γοητεία τους αλλά και τη συμβολή αυτών των ταινιών στην ανάπτυξη του ελληνικού κινηματογράφου.

Για τον γάμο μας, εγώ επέμεινα. Η Ζωή είχε ήδη χωρίσει από έναν πρώτο γάμο και είχε ένα παιδί, τη Μάρθα. Είχε έναν δισταγμό για τον γάμο μας, αλλά επείσθη. Εκείνη τελικά με επέλεξε -γιατί οι γυναίκες μας επιλέγουν και εκείνες είναι που μας εγκαταλείπουν. Η Ζωή δεν ήθελε ποτέ να με εγκαταλείψει, ούτε εγώ. Η επιμονή μου οδήγησε στον στόχο, στον γάμο, κι αυτός βάσταξε τόσα χρόνια. Το ότι επιβίωσε αυτή η σχέση ήταν πολύ σημαντικό. Με αμοιβαίες υποχωρήσεις. Για να υπάρχει μια τόσο μακρόχρονη σχέση σημαίνει ότι υπάρχει και μια ουσιαστική βάση. Και ιδίως σε έναν γάμο που δεν ήταν συμβατικός».

«Δεν είμαι άνθρωπος των γρήγορων αποφάσεων. Οχι πάντα. Και η Ζωή με κατηγορούσε ότι είμαι αναβλητικός, και είμαι αναβλητικός. Ούτε ξέρω αν είμαι ανοιχτός άνθρωπος. Υπήρξα, όπως με είχε και δημόσια καταγγείλει η Ζωή, άτακτος. Διέπραξα πλημμελήματα....

Η Ζωή, πριν φύγει από τη ζωή, στις 18 Αυγούστου, είχε παραγγείλει μια κωμωδία, την οποία προγραμμάτιζε να ανεβάσει, ξεκινώντας πρόβες την 1η Σεπτεμβρίου. Δεν πρόλαβε....

Στο σπίτι ήμουν περιτριγυρισμένος από πολλές γυναίκες. Τις αγκάλιαζα όλες, αλλά μας αγκάλιαζε πολύ κι η Ζωή, όλους. Η Ζωή είχε μεγάλη δύναμη. Και ήταν ένας άνθρωπος χωρίς complex. Ημουν η μόνη ανδρική παρουσία μέσα σ΄αυτή τη στενή οικογένεια. Η Μάρθα ήρθε να ζήσει μαζί μας όταν ήταν επτά ετών. Την έχω σαν κόρη μου. Και η Ζένια, η κόρη της, παππού με φωνάζει. Εχω και τα δύο μου παιδιά από τον πρώτο μου γάμο. Γεννήθηκαν στο εξωτερικό. Η μητέρα τους είναι Βραζιλιάνα. Τώρα είναι εδώ στην Ελλάδα, κοντά μου. Αλλά η Μαρία-Ελένη είναι το μόνο παιδί που μεγάλωσε κοντά μου. Της έχω και μου έχει αδυναμία -ελπίζω».

«Αγαπούσα πάντα το θέατρο. Η πρώτη μου αγάπη ήταν η αρχιτεκτονική αλλά ήμουν οκνηρός στα μαθηματικά, κι έτσι δεν την ακολούθησα. Αμέσως μετά ήταν το θέατρο -ήθελα να γίνω σκηνοθέτης. Είχα πάει να δω και τον Ροντήρη. Ο πατέρας μου και η μητέρα μου ήταν πολύ ανεκτικοί. Θα θέλανε βέβαια να ακολουθήσω τη δικηγορία, αλλά δεν με πίεζαν. Ως τελειοφοιτος της Νομικής κατάφερα και πήρα μια υποτροφία για τη Γερμανία, στη Χαϊδελβέργη. Φτάνοντας εκεί γνωρίστηκα με τη θεατρική φοιτητική ομάδα.

Με το θράσος μου τους έπεισα ότι είμαι ένας εκκολαπτόμενος ταλαντούχος σκηνοθέτης και αποφασίσαμε να ανεβάσουμε δύο μονόπρακτα του Ουίλλιαμ Σαρόγιαν. Αρχίσαμε μάλιστα και δοκιμές. Τότε είχα στενή φιλία με τον Γιώργο-Αλέξανδρο Μαγκάκη, ο οποίος είχε κληθεί στη Χαϊδελβέργη για να διδάξει, ως ξένος καθηγητής, κάποια σεμινάρια.

Τα μεγάλα ταξίδια που έκανε η Ζωή εκτός Ελλάδος, με τη Μαρία-Ελένη τα έκανε

Μια μέρα μου πρότεινε να παρακολουθήσω το μάθημα ενός φίλου του Γερμανού καθηγητή του Ποινικού Δικαίου και της Φιλοσοφίας του Δικαίου. Αυτό ήταν. Πήγα στο μάθημα του Γκάλας (σ.σ. το όνομα του καθηγητή), άκουσα την παράδοση του και ξαφνικά μου αποκαλύφθηκε όλη η γοητεία και η μαγεία του Ποινικού, που δεν την είχα συνειδητοποιήσει. Κι έτσι έφυγα από το θέατρο και έπεσα με τα μούτρα στο Ποινικό».

Μια παράσταση για τη Ζωή

«Η Ζωή, πριν φύγει από τη ζωή, στις 18 Αυγούστου, είχε παραγγείλει μια κωμωδία, την οποία προγραμμάτιζε να ανεβάσει, ξεκινώντας πρόβες την 1η Σεπτεμβρίου. Δεν πρόλαβε....

Η Μαρία-Ελένη με τη λατρεία που είχε στη μάνα της ήθελε να κρατήσει ζωντανή τη σκηνή με το όνομα «Ζωή Λάσκαρη», στην Αθηναίδα. Αλλωστε πριν από δύο χρόνια εκεί είχαν παίξει μαζί με τη Ζωή. Κι έτσι τώρα πήρε μια συγκινητική πρωτοβουλία για την οποία είμαι πολύ περήφανος. Αποφάσισε, το έργο αυτό, με κάποιες τροποποιήσεις να το ανεβάσει. Καθώς στον πρωταγωνιστικό ρόλο της Ζωής δεν θα υπήρχε αντικατάσταση, γράφτηκε ένας ανδρικός ρόλος κι ένας ακόμα για τη Μαρία-Ελένη, κάτι που δεν ίσχυε στην αρχική εκδοχή. Κι έτσι τώρα η ίδια συμμετέχει σαν ηθοποιός ενώ έχει και την ευθύνη της παραγωγής. Η επίσημη πρεμιέρα θα γίνει στις 12 Δεκεμβρίου, ημέρα των γενεθλίων της Ζωής. Θα είναι μια παράσταση αφιερωμένη στη μνήμη της.

Τα τελευταία χρόνια η Ζωή έφτιαχνε κοσμήματα με τα χέρια της, δικές της δημιουργίες, με υλικά απλά και πολλή φαντασία. Είχα μείνει έκπληκτος με τη δημιουργικότητά της

Ηταν πολύ συνδεδεμένες μάνα και κόρη, παρ΄όλες τις κατά καιρούς συγκρούσεις που είχαν φυσικά. Το περασμένο καλοκαίρι είχαν πάει οι δυο τους ένα δεκαήμερο διακοπές στη Νάξο. Τα μεγάλα ταξίδια που έκανε η Ζωή εκτός Ελλάδος, με τη Μαρία-Ελένη τα έκανε -είναι οργανωτική, μεθοδική, συστηματική. Μετά τον θάνατό της αρπάχτηκε από όλα αυτά και θέλησε να τα πραγματοποιήσει, πιστεύοντας ότι είναι θέληση της μάνας της, για να είναι ευτυχισμένη ότι η θεατρική σκηνή μένει ζωντανή και συνεχίζει το έργο της».

«Η Μαρία-Ελένη έχει περάσει διάφορες δραστηριότητες κατά καιρούς. Μια περίοδο δούλεψε μαζί μου στο γραφείο, στη γραμματειακή υποστήριξη. Είχε πάντα την τάση να ασχοληθεί με τη σκηνή, χωρίς να έχει προγραμματίσει να αφοσιωθεί στο θέατρο. Την επιλογή αυτή την έκανε μετά τον θάνατο της μάνας της. Παράλληλα θέλει να εμπλουτίσει τη σκηνή «Ζωή Λάσκαρη» στην Αθηναίδα, με μια δεύτερη σκηνή τα Δευτερότριτα, να κάνει ένα φεστιβάλ και άλλα πολλά. Εχει ιδέες, όρεξη, δύναμη, ταλέντα. Εγώ τη λέω «μικρή Ζωή». Εχει πάρει πολλά από τον χαρακτήρα της μάνας της, από το DNA της. Εχει τη βούληση αλλά και τις εκρήξεις της Ζωής. Στον πυρήνα είναι ένα παιδί με μεγάλη γενναιοδωρία και αποφασιστικότητα.

Με ενθουσιάζει αυτό που κάνει τώρα. Νομίζω ότι έχει ταλέντο, την πιστεύω πάρα πολύ. Είναι εύστοχη. Κι η Ζωή την πίστευε πολύ, πίστευε ότι είναι ένας ταλαντούχος άνθρωπο, γενικώς. Ακόμα σκοπεύει, τους προσεχείς μήνες, Ιανουάριο-Φεβρουάριο, να οργανώσει, στην Αθηναίδα μια έκθεση με τα κοσμήματα που έφτιαχνε η Ζωή -και τα έσοδα να διατεθούν για κάποιον σκοπό. Τα τελευταία χρόνια η Ζωή έφτιαχνε κοσμήματα με τα χέρια της, δικές της δημιουργίες, με υλικά απλά και πολλή φαντασία. Είχα μείνει έκπληκτος με τη δημιουργικότητά της. Σχεδίαζε και φορέματα. Εγώ ζώντας μαζί της τα έβλεπα όλα αυτά, της έλεγα να τα αξιοποιήσει, να τα πουλήσει, κι εκείνη μου έλεγε ότι θα το κάνει την κατάλληλη στιγμή. Την πρόλαβε η αναχώρηση...»

«Δουλειές με φούντες» του Χάρη Μπόσινα
Παίζουν: Βίβιαν Κοντομάρη, Μαρία-Ελένη Λυκουρέζου, Φωτεινή Ντεμίρη, Ορφέας Παπαδόπουλος, Ελευθερία Ρήγου, Δημήτρης Τσέλιος, Φιλική συμμετοχη: Κατερίνα Ζαρίφη
Σκηνοθεσία: Αντώνης Λουδάρος
Σκηνικά - Κοστούμια: Μαρία Φιλίππου
Φωτισμοί: Χριστίνα Θανάσουλα
Μουσική: Μάκης Σούλης
Βοηθός Σκηνοθέτη: Γωγώ Μαρινάκου
Οργάνωση παραγωγής : Αλεξάνδρα Μήνου
Παραγωγή: Μαρία-Ελένη Λυκουρέζου – Θεατρική Σκηνή Ζωή Λάσκαρη
Πολυχώρος Αθηναΐς, Καστοριάς 34-36, Βοτανικός.