Σταμάτης Κραουνάκης: «Είχα, από τη μικρή μου εφηβεία, έναν καθρέφτη να ζηλέψω, που ήταν ο Χατζιδάκις»

O Σταμάτης Κραουνάκης είναι πρώτα απ΄ όλα ήχοι, μουσική, τραγούδια. Μια πληθωρική προσωπικότητα που ζει και κινείται μέσα στην κοινωνία. Ενας δημόσιος καλλιτέχνης, ένας άνθρωπος που αγαπά την τέχνη, το θέατρο και που με τον τρόπο του ανακατεύεται με τα κοινά, λέει την άποψή του, παίρνει θέση.

«Αν είναι κάτι να διαλέξω από την παιδική μου ηλικία, είναι η μυρωδιά του ξύλου του πιάνου. Τότε που ήρθε στο σπίτι το πιάνο. Ημουν δεκάχρονος. Ηταν μεταχειρισμένο. Τα έφερνε τότε ο Νικοτιάν και τα μετασκεύαζε από πιανόλες σε πιάνα κανονικά. Μπήκε στο σαλόνι πάνω στο μπλε ποσειδώνιο χαλί. Θυμάμαι τα κιτρινισμένα πλήκτρα, ειδικά στις δύο μεσαίες οκτάβες, από τη χρήση και τη μυρωδιά του ξύλου. Ακόμα και τώρα που παίζω καμιά φορά στα πιάνα των συναυλιών, την ώρα που κάθομαι στο κλαβιέ, πάντα μου΄ρχεται αυτή η μυρωδιά. Το είχαμε ζητήσει, η αδελφή μου κι εγώ.

Νομίζω ότι θα ήμουν καλλιτέχνης υπό οιανδήποτε συνθήκη και υπό οιονδήποτε καθεστώς, από οποιαδήποτε θέση. Μπορεί να ήμουν γελοιογράφος συγγραφεάς, ηθοποιός, σκηνοθέτης, κάτι θα έκανα με την τέχνη...

Το πρώτο πράγμα που κατέβασα από τη βιβλιοθήκη μιας ξαδέλφης μας, ήταν ένα βιβλία για το θέατρο, του Τενεσί Ουίλιαμς. Στο Θέατρο Τέχνης άρχισα να πηγαίνω από παιδί, από τα δέκα μου. Εχω δει σχεδόν όλα τα μνημεία, που πρόλαβα, στο Υπόγειο και μετά στο Γυμνάσιο πια είχα φίλους μαθητές του Κουν.

«Μεγάλωσα στην Καλλιθέα. Ερχόταν δασκάλα σπίτι για το πιάνο. Με τα χρόνια, αυτόματα όμως, ήξερα τι θα γίνω. Αρχισα να κάνω δικούς μου συνδυασμούς στη μουσική, χωρίς να το καταλαβαίνω στην αρχή. Είχα, από τη μικρή μου εφηβεία, έναν καθρέφτη να ζηλέψω, που ήταν ο Χατζιδάκις. Η πρώτη μου ζήλεια, ήταν ο Χατζιδάκις και το θέατρο. Εκείνος με τη μουσική του με «πήγε» στο Θέατρο Τέχνης, όταν διάβαζα πάνω στους δίσκους του ότι αυτό είναι για το θέατρο.

Μετά στα χρόνια της Χούντας, μπήκαν ο Μίκης και ο Μαρκόπουλος. Ταυτόχρονα οι τεράστιοι λαϊκοί, με ιδιαίτερη προτίμηση στον Ζαμπέτα, μετά στον Χιώτη. Λίγο πιο μετά ανακάλυψα και τον τεράστιο Αττίκ. Κι εκεί μπορώ να πω ότι μαζί με τον Τσιτσάνη, ο Χατζιδάκις και ο Αττίκ είναι τρεις παράμετροι της προσωπικής μου εγκυκλοπαίδειας. Κι αυτό λίγο φαίνεται στη μουσική μου.

Από πολύ μικρός έλεγα όχι σε ό,τι δεν μου άρεσε. Κι αυτό με χαρακτηρίζει.

Με τον Χατζιδάκι γνωριστήκαμε. Αλλωστε του πήγαινα πάντα ό,τι έγραφα. Είναι εκείνος που με σύστησε στον Πατσιφά. Από το ΄76, με επιμονή, όπως έμαθα μετά, ακόμα και σιωπηλά, ήταν από τους ανθρώπους που με είχαν στηρίξει. Τώρα που κάνω ένα κοίταγμα πίσω, είναι η δουλειά που με πήγε. Πολλή δουλειά, πολλή δουλειά. Αμισθη πολλές φορές, και για τη χαρά της συμμετοχής, κι όταν ήρθαν τα χρήματα, δεν ήταν αυτό στα οποία έδινα σημασία. Αυτό που με ένοιαζε πολύ ήταν να μην ξαναπάω κάπου που το έχω ξανακάνει, που το είχα εύκολο. Εψαχνα πάντα αυτά που με πήγαιναν μπροστά».

«Βιβλία, συγγραφείς είναι τοπία που σε βοηθάνε να κάνεις ασκήσεις ύφους και στυλ. Με καθόρισε από τους έλληνες ο Γιώργος Μανιώτης. Φίλοι εδώ και πολλά χρόνια. Μελοποίησα Μανιώτη στο ράδιο στο θέατρο. Μαζί του έκανα ραπ πριν τη ράπ. Και ο Μαγιακόφσκι ήταν μια ωραία πρώτη μου βουτιά.

Το πρώτο τραγούδι το είπε η Τάνια (Τσανακλίδου) σε έναν πολυσυλλεκτικό της δίσκο και λεγόταν «Επεισόδιο». Μετά έρχεται ένας παιδικός δίσκος που κάνω στη Lyra με τον Βασίλη Μπουγιουκλάκη, «Το όνειρο του Βασίλη», το ΄79. Το ΄80 κάνω «Το σπίτι του Αγαμέμνονα», έναν πολύ περίεργο δίσκο και μετά τα «Σκουριασμένα χείλια» που ουσιαστικά με βάλανε σ΄αυτό που λέμε τραγούδι. Μου άρεσε τόσο πολύ η φωνή της Μοσχολιού και χαιρόμουν ιδιαίτερα που το πρώτο μου πράγμα επισήμως ήταν με μια τραγουδίστρια που αγαπούσα τόσο πολύ.

Από πολύ μικρός έλεγα όχι σε ό,τι δεν μου άρεσε. Κι αυτό με χαρακτηρίζει. Ελεγα όχι σε ό,τι καταλάβαινα πως θα με βάλει σε έναν κόσμο που δεν ήταν ο κόσμος μου. Αντιθέτως την ώρα που έλεγα το ναι μου, και έμπαινα στο ποτάμι να κολυμπήσω, έβγαινα πάντα στη στεριά και είχε μείνει κάτι στα ρούχα μου και πάνω στην ψυχή μου από τα κοιτάσματα που είχα συναντήσει. Και είχα μεγάλη τύχη, γιατί δεν συνάντησα σκουπίδια».

«Δεν έπαιξα ποτέ μπάλα. Ημουν μονόμπατος. Ηξερα ότι αυτός είναι ο δρόμος μου. Πήγαινα σινεμά να δω τις καινούργιες ταινίες. Ημουν πάντα αυτός που πρότεινε ταινίες, μουσικές, δίσκους στην παρέα, στους συμμαθητές. Ημουν η γάτα που μύριζε πρώτη το φαΐ. Είχα όμως και συνομιλητές, ή καλύτερα, είχα ακολουθία. Ο χαρακτήρας μου ήταν τέτοιος που παρέσυρε κόσμο...

Ο πατέρας μου ήταν ξυλέμπορος, η μαμά μου ήταν σπίτι και έκανε πολύ ωραία πράγματα. Ηταν αυτοδύναμη οικονομικά, και έκανε πλεκτά, και διάφορα άλλα.

Τις πιο πολλές φορές, αντί για φροντιστήριο, έκανα κοπάνα και πήγαινα θέατρο. Δεν ήθελα να πάω στο Πανεπιστήμιο. Πήγα από επιμονή της οικογένειας. Ηξερα ότι θα πάω στην τέχνη. Αλλωστε δεν την τέλειωσα τη Σχολή. Επαιξε όμως μοιραίο ρόλο γιατί εκεί γνώρισα τον Μανώλη Παντελιδάκη, γίναμε ζευγάρι με τη Λίνα, αρχίσαμε να γράφουμε τα πρώτα μας τραγούδια. Γνωριστήκαμε στα έδρανα, ήταν μικρότεροι και η Λίνα και ο Μανώλης. Τότε η Λίνα άρχισε να γράφει.

Κάναμε πρώτα ένα τραγούδι μαζί στον δίσκο της Μοσχολιού, και μετά το «Ποτέ» του Μητσιά. Και είχαμε πολλά γραμμένα που τελικά μέσα στα χρόνια μπήκανε σε δίσκους.

«Η Λίνα μου έγραφε κι εγώ μελοποιούσα ερήμην. Πόσα βράδια επί χρόνια, στα σπίτια μας, θυμάμαι πόσα τραγούδια έπαιζα που δεν είχαν βγει ακόμα σε δίσκους και είχαν ζεσταθεί από τις παρέες. Αυτό που πια δεν γίνεται, δηλαδή τα τραγούδια πριν έρθουν στην κοινωνία, να τα έχει ζεστάνει μια συντροφιά. Ηταν αλλιώς. Με έναν τρόπο φέρνουν τη σιγουριά της δοκιμής τους σε ένα πρώτο κοινό. Βέβαια ήταν φίλοι και μας αγαπούσαν, παρ΄όλα αυτά ήταν ένα πρώτο κοινό που δεν ντρεπόσουν...

Ο Χατζιδάκις ήταν ένας ποιητής των καφενείων, όπως και ο Βολανάκης, κι αυτό το κατάλαβα αργότερα

Στο να δουλεύει αυτή η μηχανή με έχει βοηθήσει πολύ η Σπείρα Σπείρα, η ομάδα. Φτιάχθηκε όταν κατάλαβα ότι έρχεται το τέλος μιας χρησιμοποιημένης γλώσσας. Είδα μπροστά μου, πριν δέκα επτά χρόνια, αυτό που ήρθε μετά. Η ομάδα έγινε τυχαία. Ηταν Χριστούγεννα, του 2000 ίσως, ετοιμάζαμε μια γιορτή, και τους άκουσα να παίζουν όλο τον Ερωτικό του Χατζιδάκι. Τότε ετοιμαζόμουν, για δεύτερη φορά, να πάω στην Αμερική, τα είχα πάρει πολύ άσχημα. Δεν πήγα. Εμεινα. Δεν ξέρω αν έκανα καλά.

«Μου λένε πολλοί ότι δεν μου φέρθηκε καλά η χώρα. Τις προάλλες, που ήταν η μέρα του θανάτου του Χατζιδάκι σκεφτόμουν αν φέρθηκε καλά η Ελλάδα σ΄αυτόν τον τεράστιο δημιουργό. Οσο ζούσε, έτρωγε σκατά. Την πλήρωσε την αυτοδυναμία του, πανάκριβα. Μην κοιτάς τώρα που η αριστέρα παίρνει όλα του τα τσιτάτα. Οχι μόνον γιατί δεν ήταν αριστερός, αλλά γιατί ήταν αυτόνομος. Ενας από τους μεγαλύτερους συνθέτες, παγκοσμίως, του 20ου αιώνα. Απλώς είχε την ατυχία να ζήσει σ΄αυτή τη χώρα και να την αγαπάει.

Ο Χατζιδάκις ήταν ένας ποιητής των καφενείων, όπως και ο Βολανάκης, κι αυτό το κατάλαβα αργότερα, όταν άρχισα να μπορώ κι εγώ να γράφω σε τέτοιους χώρους. Ηταν άνθρωποι που γεννούσαν μέσα από την κοινωνικότητά τους.

Οχι δεν πιστεύω ότι με αδίκησε η χώρα μου. Ακούω πάντα την κοινωνική φωνή. Κυκλοφορώ, κάθομαι στις ουρές, συνομιλώ με όλους παντού, ακούω τον κόσμο, μ΄αρέσει να πηγαίνω για ψώνια. Είμαι έξω. Αναγνωρίσιμος στα χρόνια, και σχεδόν το απολαμβάνω με συγκίνηση όταν μου δίνεται όλο αυτό από τον κόσμο. Προστίθενται γενιές που με αγαπούν. Κι αυτό για μένα σημαίνει ότι έχουν, πρώτον, καταλάβει ότι είμαι εντάξει και μετά ότι δεν κωλώνω. Και γιατί δεν κωλώνω; Γιατί δεν χρωστάω πουθενά...

«Θα το βουλώσεις όταν ένα αφεντικό σε φροντίζει, όταν το έχεις ανάγκη ή φοβάσαι να μην σε απολύσει. Από τη μια λοιπόν είναι η στάση μου απέναντι στα πράγματα και από την άλλη, αυτό που μου λένε όλοι, «μας κάνατε συντροφιά, φτιάξατε τη ζωή μας, φτιάξατε τις μέρες μας». Ακόμα και τώρα που καταλαβαίνω ότι το οδηγώ το αυτοκίνητό μου και ότι δεν με έχει εγκαταλείψει η έμπνευση, και δεν σε εγκαταλείπει γιατί δεν την αφήνων, διαβάζω, ψάχνω, δεν κάθομαι ήσυχος... Είμαι αρκετά συνειδητοποιημένος.

Του Τσίπρα θα του έλεγα κάτι που το λέω από την αρχή. «Ρίξε και καμιά σφαλιάρα», δεν έχει φάει σφαλιάρα κανείς...

Αισθάνομαι πολύ καλά μέσα στη χώρα μου. Απλώς οι κυβερνήσεις μας έβγαλαν την ψυχή ανάποδα...

Είμαι τριών γενεών αριστερός. Ενοχλώ γιατί κι εκεί είμαι ανένταχτος. Δεν πήγα να σύρω το καρότσι. Εχω την ελευθερία να ρίχνω την πέτρα όποτε γουστάρω.

Ανήκω στο τεράστιο Οχι. Ανήκω σ΄αυτό το προδομένο, τεράστιο Οχι, που έμεινε ξεκρέμαστο. Εκείνο το βράδυ δεν πήγα στο Σύνταγμα γιατί ήξερα τι μας περιμένει. Στις 9 Ιουλίου του ΄15 είχα τη βραδιά με τον Ντάριο Φο στο Ηρώδειο. Ηταν το μισό υπουργικό συμβούλιο. Σηκώθηκε όλο το πέταλο, στην είσοδο του Βαρουφάκη και φώναζε Οχι και ξέρανε όλοι, όταν τέλειωσε η βραδιά, ότι το παίχνίδι είχε παιχτεί».

«Δεν επένδυσα ποτέ στον Τσίπρα. Εκείνη την ώρα θεώρησα, όπως και πάρα πολλοί Ελληνες, ότι ήταν μια πολύ δυνατή αφορμή να σπρώξουμε να φύγουν οι πριν. Δεν εμπιστεύθηκα, απλώς συντάχθηκα δυνατά, και μου κόστισε. Κανείς δεν θέλει έναν ανένταχτο. Δεν ανήκα ούτε εδώ ούτε εκεί. Ολοι ήξερα ότι ήμουν χρόνια ενταγμένος στο ΚΚΕ.

Ψήφισα ΣΥΡΙΖΑ τον Γενάρη του΄15, ΟΧΙ το καλοκαίρι και τον Σεπτέμβριο δεν ξαναψήφισα. Δεν πήγα να ψηφίσω, δεν ήθελα. Είχα πάρα πολλά νεύρα. Εγραψα το «Μοναδική πατρίδα μας, τα παιδικά μας χρόνια» και έκανα το ερωτικό σόου. Ξαναγύρισα στις ασκήσεις μου. Εμεινα απ΄έξω από όλα.

Του Τσίπρα θα του έλεγα κάτι που το λέω από την αρχή. «Ρίξε και καμιά σφαλιάρα», δεν έχει φάει σφαλιάρα κανείς... Πρέπει να έχουμε τη δύναμη να διώξουμε ακόμα και τον αδελφό μας αν κάνει ζημιά στην κοινωνία. Ωστόσο αυτό που ήθελα τον Γενάρη του ΄15 ήταν να φύγουν οι άλλοι. Να τελειώσει αυτή η λαίλαπα. Και να μην ξανάρθουν, σε καμία περίπτωση.

Το΄90 έγραψα το τραγούδι «Ζημιά» με τον στίχο «Ποιος πήγε και ποιος πέρασε, ποιος έφαγε τη σφαίρα», με τον Μακεδόνα. Το ΄10 είπα στην Επίδαυρο «Ελεύθεροι κυκλοφορούν οι δολοφόνοι», κι έχουμε ΄17 κι είναι ακόμα ελεύθεροι.

Η αριστερά δεν είναι τα κόμματά της, είναι οι άνθρωποί της. Κι αρχίζω και ξαναβλέπω τους ανθρώπους της αριστεράς που αγαπήσαμε».

«Τώρα θέλω να γράψω τραγούδια με τη Λίνα, έχουμε μαζέψει ύλη. Ηρθε η ώρα μας πάλι. Αλλάζει και το τοπίο. Τα τραγούδια έχουν όλα τις μικρές τους ιστορίες. Τόσα χρόνια, με τη Λίνα Νικολακοπούλου είχα την τεράστια ησυχία να πατάω πάνω σε έναν λόγο που με ασφάλιζε, με αναπτέρωνε, με ιντρίγκαρε, Κι ακόμα ανακαλύπτω λέξεις και αισθήματα στους στίχους της.

Τρώμε αυτό που δεν ζούμε, σκέφτομαι συχνά. Ασε, που πολλές φορές τρώω ασυνείδητα

Το μαγικό με τη Λίνα ήταν ότι γινόταν η χημεία χωρίς να την πολυσκεφτούμε. Δεν κλονίστηκε ποτέ η σχέση μας. Συγκρούσεις, ναι, αλλά κλονισμός όχι, ποτέ. Γιατί είναι εντυπωμένη με βαθύτατη αγάπη, βαθύτατη εντιμότητα, αμοιβαία αναγνώριση της ιδιαιτερότητας της κάθε προσωπικότητας. Αγαπάμε ο ένας στον άλλον την διαφορά του, πάνω απ΄όλα. Είναι πάνω από τους συγγενείς μου.

Δημιουργοί ήμασταν εμείς οι δύο. Προσωπικά χρωστάω πολλά σε όλους, γιατί όλοι έβαλαν το λιθάρι τους, αλλά οι γεννήτορες ήμασταν εμείς. Δεν το λεώ εγωιστικά, αλλά σαν σημείο αναφοράς».

«Το μέλλον μου, όσο περνάνε τα χρόνια, λιγοστεύει. Δεν έχω χρόνο για επαναλήψεις. Εμένα με ενδιαφέρει το επόμενο πάρτυ. Ναι μεν τα προς το ζήν, αλλά όχι μόνο. Το γεγονός ότι θα υπάρχει έργο ίσως, μετά τον θάνατό μου, το οποίο να έχει αξία, νομίζω πρέπει να απασχολήσει τους κληρονόμους μου. Τι να την κάνω εγώ την υστεροφημία. Η ψυχή ελευθερώνεται, πάει σε καινούργια ζωή.

Πιστεύω. Γι΄αυτό και προσπαθώ να μην κρατάω μαύρα ζουμιά μέσα μου....

Τρώμε αυτό που δεν ζούμε, σκέφτομαι συχνά. Ασε, που πολλές φορές τρώω ασυνείδητα. Δεν ήμουν παχύς από μικρός. Πέρασαν και κάποια χρόνια που ήμουν αρκετά αδύνατος. Δεν αδυνατίζεις με τη δίαιτα, δεν φτάνει. Εγώ πάντοτε αδυνάτιζα σε συνδυασμό δίαιτας και υπεκινητικότητας. Δεν τα παρατάω ποτέ. Είμαι πάντα σε διατροφή και διαρκή κινητικότητα. Ωρες ώρες χρειάζεται όμως τόσο μεγάλη πειθαρχία...

Πόσα σ΄αγαπώ δεν λέμε... Εγώ είμαι πάγια ερωτευμένος».

Η περιοδεία του Σταμάτη Κραουνάκη «Ολοι ένα» Φίλα με, ξεκινά από το Βεάκειο του Πειραιά, την Πέμπτη 6 Ιουλίου 2017.

«Ιφιγένεια εν Αυλίδι» του Σοφοκλή
Μετάφραση Γιώργος Μπλάνας. Σκηνοθεσία Αιμίλιος Χειλάκης & Μανώλης Δούνιας. Μουσική Σταμάτης Κραουνάκης. Παίζουν: Λένα Παπαληγούρα, Αιμίλιος Χειλάκης, Αθηνά Μαξίμου. Πρεμιέρα: Δευτέρα 26 Ιουνίου στο Κατράκειο. Ακολουθεί περιοδεία

Φωτογραφίες BOVARY - Πάνος Μάλλιαρης