Ναταλία Τσαλίκη: Είμαστε σε εμπόλεμη κατάσταση με το μέσα μας

Μεγαλωμένη σε σπίτι μουσικών, η Ναταλία Τσαλίκη ακολούθησε, σχεδόν αυτονόητα, το θέατρο. Για να δημιουργήσει, με τη σειρά της, τη δική της οικογένεια καλλιτεχνών: Παντρεμένη με τον Γιάννη Μπέζο και μητέρα της ηθοποιού Ηρώς Μπέζου, έχει ταυτίσει τη ζωή της με το θέατρο. Και προσπαθεί να ισορροπήσει ανάμεσα σε μια μακροχρόνια σχέση και έναν προσωπικό δρόμο.

«Μεγάλωσα σε ένα αστικό, καλλιτεχνικό περιβάλλον, κοντά στην τέχνη, ανοιχτό. Η οικογένειά μου ήταν έλληνες της διασποράς, παππούδες και γιαγιάδες, από τη Ρωσία, από την Πολωνία, που βρέθηκαν στην Κωνσταντινούπολη και μετά ήρθαν στην Αθήνα. Ηταν όλοι μουσικοί.

Από μικρή ασχολήθηκα με χορωδίες, με μουσική, με πιάνο, πήγαινα στο Ηρώδειο, στη Λυρική. Οπότε το θέατρο ήρθε φυσικά. Αλλά δεν πήγα κατευθείαν, μετά το σχολείο. Ο πατέρας μου ήταν άνθρωπος των γραμμάτων, είχε τελειώσει δύο πανεπιστήμια, ήξερε πολλές γλώσσες, και έπρεπε -αυτό το έπρεπε το κοινωνικό- να ακολουθήσω κι εγώ τον δρόμο του. Ημουν πολύ καλή μαθήτρια, αριστούχος, μπήκα στη Φιλοσοφική, αλλά δεν το άντεξα και τα παράτησα. Διάβαζα καταναγκαστικά.

Στη δραματική άργησα να πάω, πήγα σχεδόν στο όριο, στα 24-25 μου. Εκανα άλλα πράγματα, ψαχνόμουν, ήμουν ανήσυχη. Πέρασα δύσκολα παιδικά και εφηβικά χρόνια, η οικογένειά μου ήταν λίγο στον αέρα. Δεν είχα σταθερές. Ο μπαμπάς μου και η μαμά μου ήταν άνθρωποι που δεν πολυταίριαζαν, και μαζί με τις δύο αδελφές μου είχαμε αυτή την ανασφάλεια ότι από τη μια μέρα στην άλλη δεν ήξερες τι θα γίνει. Δεν ήταν χωρισμένοι, αλλά δεν ταίριαζαν. Είχαν συγκρούσεις.

Σ΄αυτό το περιβάλλον διαμορφώθηκα και ταλαιπωρήθηκα μέχρι να χτίσω έναν εαυτό πιο συγκροτημένο. Παρ΄όλο που ήμουν συγκροτημένη από τα δώδεκα, ίσως από αντίδραση. Θυμάμαι να δίνω συμβουλές στους γονείς μου, οικονομικής φύσεως στον πατέρα μου, οικογενειακής στη μάνα μου.

Μια μέρα παρακολούθησα σαν ακροάτρια ένα μάθημα στη σχολή που πήγαινε η μικρότερη αδελφή μου. Αυτό ήταν. Την επόμενη χρονιά έδωσα εξετάσεις στο Εθνικό. Μπήκα δεύτερη, με υποτροφία. Πρώτη ήταν η Μαργαρίτα Ζορμπαλά. Υστερα έπαιρνα όλα τα χρόνια υποτροφίες.

Πήγα στη σχολή για να ξεπεράσω κάποια δικά μου προβλήματα ανασφάλειας και αντικανονικότητας. Πήγα να το πολεμήσω. Και βρήκα σιγά-σιγά τον εαυτό μου. Είναι τόσο δύσκολο και τόσο στον αέρα το επάγγελμά μας που ακόμα και πριν δέκα χρόνια αναρωτιόμουν αν κάνω για τη δουλειά. Και το λένε πολλοί συνάδελφοί μου αυτό. Είσαι διαρκώς σε μια δοκιμασία με τον εαυτό σου και συγχρόνως αυτό είναι που σε πάει μπροστά. Ο εαυτός μας είναι το όργανό μας. Πρέπει να το κουρδίζεις για να μπορείς να παίξεις.

Πάντα ρωτάω την κόρη μου, τον άνδρα μου, πως είμαι σε μια παράσταση... Οταν νοιώθω ότι με κρίνει κάποιος με καλή διάθεση και γνώση, όχι απλώς δέχομαι αλλά επιζητώ την αρνητική κριτική. Αυτό θα με προχωρήσει. Τα καλά τα ξεχνώ.

Βίωσα πολύ δύσκολα τον συνδυασμό της εργαζόμενης μητέρας. Οχι, ενοχές δεν είχα ποτέ. Προτεραιότητά μου ήταν το παιδί μου, αλλά χωρίς ενοχές για τη δουλειά. Φρόντιζα να μην κάνω πολλά πράγματα μαζί, να είμαι εκεί. Και το ήξερε η κόρη μου ότι ήμουν εκεί.

Δεν με ενδιέφερε ποτέ η δημοσιότητα. Ποτέ δεν αισθάνθηκα βάρος. Χαίρομαι να περνάω απαρατήρητη. Ισως επειδή η οικογένειά μου ήταν δημοφιλής, στον μουσικό τομέα, να μην ήθελα να ξεχωρίσω.

Ημουν και είμαι αφοσιωμένη να κάνω τη δουλειά μου σωστά. Για μένα αυτό είναι το πιο σημαντικό: Να κάνουμε τη δουλειά μας σωστά. Ο καθένας ξεχωριστά.

Με αφορά και με πονάει πολύ το τι γίνεται γύρω μου. Κυρίως, σαν πολίτης που είμαι, με πληγώνει η εγκατάλειψη που βλέπω στο κέντρο της πόλης, η μουτζούρα, η βρωμιά. Δεν υποτιμώ την κρίση, αλλά με ενοχλεί ότι το περιβάλλον δεν είναι καθαρό. Κατά καιρούς έχω σκεφθεί να πάρω πρωτοβουλίες.

Πρόσφατα, οργάνωσα, μαζί με την Ολια Λαζαρίδου, την εκδήλωση στο Σπίτι του Ηθοποιού για να αντιμετωπίσουμε τον διαχωρισμό που υπάρχει ανάμεσα στους ηθοποιούς, με τις ταμπέλες. Δεν μου αρέσουν οι ταμπέλες γενικώς.

Με φοβίζει η απομάκρυνση του ανθρώπου από τον άνθρωπο. Σαν λαός είμαστε της υπερβολής και καταφεύγουμε αμέσως στο να ενοχοποιήσουμε τον απέναντι. Με φοβίζει γιατί οδηγεί σε ακραίες καταστάσεις, σε αντιπαλότητα, μισαλλοδοξία, ότι ο άλλος έχει άδικο εκ προοιμίου... Επειδή είναι απλά ο άλλος. Με φοβίζει γιατί δείχνει ότι είμαστε σε εμπόλεμη κατάσταση με το μέσα μας. Δεν μας απειλεί κάποιος άλλος. Ο εχθρός είναι μέσα μας.

Ας αναρωτηθούμε πρώτα για τον εαυτό μας και μετά, να ζητήσουμε τα ρέστα από τον απέναντί μας. Να κάνουμε καλά τη δουλειά μας σαν άνθρωποι, σαν επαγγελματίες, σαν σύντροφοι, σαν γονείς, σαν κοινωνικά όντα. Ο άνθρωπος έχει καθήκοντα. Μετά έρχονται τα ζητούμενα.

Πάθος για τη δουλειά και τη ζωή δεν βλέπω γύρω μου. Σαν να μην υπάρχει ενέργεια στους νέους. Ωστόσο η γενιά των εικοσάρηδων περνάει μια μεταβατική περίοδο και θα βγει πιο δυνατή και συνειδητοποιημένη. Θα αναγκαστεί να πάρει πρωτοβουλίες. Δεν έχουμε άλλη διέξοδο. Η που θα γκρεμιστούμε σαν έθνος, σαν κοινωνία και σαν ανθρώπινο είδος ή που θα αναγκαστούμε να σταθούμε στα πόδια μας και να βρούμε άλλες λύσεις. Αυτό θα πυροδοτήσει ένα καινούργιο πάθος. Είμαι αισιόδοξη.

Με απασχολεί ο χρόνος όχι που περνάει, αλλά που θα έρθει, με την έννοια του τέλους. Αλλά το διαχειρίζομαι, όλο και καλύτερα. Προσπαθώ να μένω στο τώρα, στο τώρα που ζούμε.

Κάποιες παραστάσεις ήταν καθοριστικές. Η πρώτη μου, στο Εθνικό, στην Κεντρική Σκηνή, το «Ενας μήνας στην εξοχή» που σκηνοθετούσε ο Ντασέν. Αργότερα «Η Βασίλισσα της Ομορφιάς», έγραψε πολύ μέσα μου γιατί ήταν η πρώτη μου προσωπική δουλειά. Οπως και ο «Γυάλινος Κόσμος» αλλά και η περσινή, η «Φλόρενς». Γιατί τις έχω ταυτίσει με προχωρήματα δικά μου.

Με τον Γιάννη γνωριστήκαμε στη δουλειά, σαν συνάδελφοι, στην παράσταση «Ορφέας και Ευρυδίκη». Εχουν περάσει πάνω από τριάντα χρόνια, τριάντα τρία. Ηταν το ΄84. Στην αρχή μπορεί να υπήρχαν κάποιες εντάσεις μεταξύ μας, κάποιοι ψευτοεγωισμοί, λόγω της δουλειάς, αλλά αυτό με τον καιρό εξελίχθηκε.

Ανταγωνισμός δεν υπήρξε ποτέ. Ο ανταγωνισμός βγαίνει όταν έχεις χαμηλή ιδέα για τον εαυτό σου. Και εμείς δεν είχαμε. Είχαμε μια αυτάρκεια. Ούτε απωθημένα ούτε ανασφάλειες. Στόχος μας ήταν να γίνουμε καλύτεροι, οπότε ο μόνος αντίπαλος ήταν ο εαυτός μας. Ο δρόμος μας ήταν κοινός και διαφορετικός μαζί, με την έννοια ότι ο Γιάννης έγινε πιο δημοφιλής, πιο ευρέως αναγνωρίσιμος. Την τελευταία δεκαετία χάραξα μια πιο προσωπική πορεία. Η σχέση μας προηγείται της δουλειάς. Ο ένας θαυμάζει και εκτιμά, επί της ουσίας, τον άλλον, διατηρώντας τους στόχους του.

Μια μακροχρόνια σχέση ποτέ δεν ήταν ούτε είναι εύκολο να κρατηθεί. Θέλει πολλή δουλειά, όπως θέλει πολλή δουλειά η ίδια η ζωή. Για μένα η ζωή είναι πρωταθλητισμός. Εννοείται ότι περάσαμε από δυσκολίες. Δεν υπάρχει σχέση που να μην περάσει. Τουλάχιστον μία, δύο φορές βρεθήκαμε με τον Γιάννη σε ακραίες καταστάσεις μεταξύ μας.

Η συνύπαρξη έχει να κάνει με την ωρίμανση του καθένος ξεχωριστά και του ζευγαριού γενικότερα. Οταν ωριμάζεις εσύ και ωριμάζει και ο σύντροφός σου, οπωσδήποτε ωριμάζει και η σχέση. Το θέατρο είναι μέρος της ζωής μας. Οσο πιο προχωρημένη είναι η σχέση τόσο πιο όμορφη και αποδοτική είναι η συνεργασία μας.

Για την Ηρώ ήταν δεδομένο πως θα γίνει ηθοποιός. Παίζει ρόλο ο τρόπος που μεγαλώνεις, το περιβάλλον ως προς την ποιότητα της προσωπικότητας, τις ανησυχίες, την αισθητική, την αγωγή, με την ευρεία έννοια, κάτι που λείπει πολύ σήμερα. Αν το παιδί έχει και ένα έμφυτο χάρισμα, τότε οδηγείται ευκολότερα. Το ταλέντο πρέπει να καλλιεργηθεί. Το ζήτημα μετά είναι πως το διαχειρίζεσαι όλο αυτό.

Πέρασε δύσκολα εφηβικά χρόνια η Ηρώ γιατί δεν μπορούσε εύκολα να συνεννοηθεί με τα παιδιά της ηλικίας της. Είχε διαφορετικές ανησυχίες. Μετά, στη δραματική σχολή είχε να διαχειριστεί το μεγάλο ζήτημα μαμά – μπαμπάς, το επώνυμο. Ακόμα δεν το έχω συζητήσει ενδελεχώς μαζί της. Το ακούμπησε με μεγάλη ευαισθησία και πολύ κόπο. Ακόμα το πολεμάει. Δυστυχώς βρίσκεται σε μια χώρα που το αντιμετωπίζει και με εχθρότητα και με κουτσομπολίστικη διάθεση. Και δεν εννοώ τον χώρο τον δικό μας, που την σέβεται σαν προσωπικότητα, αλλά την καχυποψια του κόσμου, κάποιων δημοσιογράφων.

Φυσικά και θα ήθελα να δουλέψω μαζί με την Ηρώ. Τη σέβομαι και την εκτιμώ. Κι ελπίζω να γίνει κάποια στιγμή. Προς το παρόν δεν το βλέπω. Με τον Γιάννη, η συνεργασία μας, συνήθως, προκύπτει από την πρόθεσή μας να ξαναβρεθούμε. Είναι μεγάλη η δική μου ανάγκη να κάνω πράγματα μόνη μου, γιατί τα ζητούμενά μου είναι κάπως διαφορετικά, ψάχνομαι σε άλλο ρεπερτόριο. Τώρα, ήθελα να κάνω κάτι εξωστρεφές, να αναμετρηθώ για πρώτη φορά με το αρχαίο δράμα, να παίξω σ΄αυτό το έργο και με αυτή τη διανομή, να συνεργαστώ με τον Πέτρο (σ.σ. Φιλιππίδη). Γι΄αυτό και στη «Λυσιστράτη» αυτοπροτάθηκα»....

Η Ναταλία Τσαλίκη πρωταγωνιστεί στη «Λυσιστράτη» του Αριστοφάνη.
Σκηνοθεσία Γιάννης Μπέζος.
Μουσική: Κωστής Μαραβέγιας.
Παίζουν: Πέτρος Φιλιππίδης, Γιάννης Μπέζος, Ναταλία Τσαλίκη, Βλαδίμηρος Κυριακίδης.

Πρεμιέρα: 6 Ιουλίου - Κατράκειο θέατρο Νίκαιας