Ρίτα Χέιγουορθ - Όρσον Γουέλς: Ο παθιασμένος έρωτας, ο γάμος και ο χωρισμός της «ωραίας και του μυαλού»
H Rita Hayworth παντρεύτηκε τον Orson Welles, τον Σεπτέμβριο του 1943. Εκείνη ήταν 25 χρονών, εκείνος 28. Ήταν νέοι, ταλαντούχοι, διάσημοι. Και εντελώς διαφορετικοί.
Ο Orson, είχε μεγαλώσει με μια μητέρα που τον λάτρευε, παραχάιδευε τα καπρίτσια του και τον ενθάρρυνε να πιστεύει πως ήταν μεγαλοφυϊα. Ήταν ένα αεικίνητο παιδί-θαύμα που ασχολούνταν με το πιάνο, το σχέδιο, την υποκριτική, την ποίηση, την ταχυδακτυλουργική. Ως τα 15 του, είχε χάσει και τους δυό γονιούς του. Πριν καλά καλά κλείσει τα 25, είχε κάνει όνομα στους θεατρικούς κύκλους, είχε ιδρύσει τον δικό του «θίασο ρεπερτορίου» (σ.σ. το περίφημο Mercury Theatre), και είχε γίνει πρωτοσέλιδο, χάρη, σε κείνη την περίφημη ραδιοφωνική «φάρσα» - την δραματική αφήγηση του «Πολέμου των Κόσμων» που έκανε εκατομμύρια Αμερικανούς να πιστέψουν πως η Γη δεχόταν επίθεση από Αρειανούς. Λέγεται πως, το 1940, όταν ξεναγήθηκε στα studios της RKO, όπου θα γύριζε την πρώτη του ταινία, αναφώνησε με ενθουσιασμό: «Αυτό εδώ είναι το μεγαλύτερο ηλεκτρικό τρενάκι, που χαρίστηκε ποτέ σε ένα αγόρι!»
Η Rita, ήταν μια άλλη ιστορία. Η Margarita Carmen Cansino, κόρη ενός Ισπανού χορευτή, μετανάστη στο Μπρούκλιν και ενός showgirl των Ziegfeld Follies, χόρευε σχεδόν πριν περπατήσει, παρότι ο χορός δεν της άρεσε ιδιαίτερα (!). Ίσως επειδή ολόκληρη η παιδική της ηλικία, ήταν μια ατέλειωτη πρόβα. Στα 12 της, κιόλας, ο πατέρας της την έβγαλε από το σχολείο και άρχισε να την παίρνει μαζί του, στη «δουλειά». Οι Cansinos (σ.σ. υποτίθεται πως ήταν αντρόγυνο, η Rita φορούσε σέξι κοστούμια, βαρύ μακιγιάζ και ο πατέρας της, τη σύστηνε παντού ως τη «μικρή μου γυναικούλα»), χόρευαν σε πάρτι και γιορτές επί πληρωμή ή παρουσίαζαν dance acts σε καζίνο και clubs στην Τιχουάνα, στο Μεξικό ή οπουδήποτε αλλού μια ανήλικη χορεύτρια θα μπορούσε να περάσει απαρατήρητη. Ορισμένοι βιογράφοι της Hayworth υποστηρίζουν σοβαρά πως ο Eduardo Cansino κακοποιούσε σεξουαλικά την κόρη του, για πολλά χρόνια.
Στα 16 της υπέγραψε το πρώτο της συμβόλαιο με την 20th Century Fox -πάντα ως Rita Cansino-, μετά με στην Columbia και έπαιξε σε καμιά δεκαριά ταινίες ως φλογερή Λατίνα. Στα 19 της παντρεύτηκε τον Ed Judson, έναν δαιμόνιο πωλητή αυτοκινήτων ο οποίος -όπως ακριβώς ο πατέρας της- ήταν άξεστος, βίαιος, υπέρμετρα φιλόδοξος και ήθελε να ελέγχει κάθε πτυχή της ζωής της. Εκείνος αποφάσιζε σε ποιες ταινίες θα έπαιζε, τι θα φορούσε, πώς θα μιλούσε. Εκείνος της επέβαλε να αδυνατίσει, να κάνει voice coaching, να αλλάξει την εμφάνισή της, για να αποκτήσει πιο φίνα, «αγγλοσαξονικά» χαρακτηριστικά. Προωθούσε την καριέρα της με πληρωμένα αρθράκια ή φωτογραφίες στις εφημερίδες και την πίεζε να πάει στο κρεβάτι με τους ισχυρούς άντρες του studiοs, ανταλλάσσοντας σεξ με καλύτερους ρόλους, Αν εκείνη του έφερνε αντίρρηση, τη χτυπούσε. Ή την απειλούσε με ξυλοδαρμό. Χάρη στη δική του επιμονή η Rita έβαψε τα μαλλιά της κόκκινα, άλλαξε το επίθετό της σε «Hayworth» κι έκανε ηλεκτρόλυση στο πρόσωπό της, εξαλείφοντας την ανεπιθύμητη τριχοφυϊα, έτσι ώστε να ανέβει η «γραμμή» του μετώπου της και να μεγαλώσει το πρόσωπό της. Και πάλι, όποτε κοιταζόταν στον καθρέφτη, δεν έβλεπε την «Μεγάλη Αμερικανίδα Θεά του Έρωτα», όπως την αποκαλούσε ο Τύπος. Η άγνωστη που της αντιγύριζε το βλέμμα, ήταν μια φοβισμένη γυναίκα.
Έτσι λοιπόν, όταν o Orson συνάντησε τη Rita, το αποτέλεσμα ήταν ένα συμμετρικό, σχεδόν τέλειο ζευγάρι αντιθέσεων: εκείνος ξεχείλιζε από αυτοπεποίθηση, εκείνη την στοίχειωναν οι ανασφάλειες. Εκείνος θριάμβευε πάνω από το χάος, εκείνη είχε ανάγκη την αυστηρή, αθλητική πειθαρχία και την υπακοή που είχε διδαχτεί από παιδί. Ο σκηνοθέτης ήταν ένας εκκεντρικός, «παντρεμένος» με την δουλειά του -οι (πολλές) ερωτικές του περιπετειούλες, ήταν απλά, καθημερινά «συμβάντα» χωρίς σημασία. Η δική της ψυχή τής ούρλιαζε για σταθερότητα και αγάπη. Η Hayworth, η θρυλική καλλονή, η κακοποιημένη σταρ του Χόλιγουντ λαχταρούσε μόνο την πιο συμβατική σχέση του κόσμου: έναν άντρα κι ένα παιδί. Μια οικογένεια.
Ήταν σχεδόν μοιραίο να ερωτευθούν. Και ήταν λογικό να μην κρατήσει.
ΟΤΑΝ Η RITA ΣΥΝΑΝΤΗΣΕ ΤΟΝ ORSON
Σύμφωνα με τον αστικό μύθο, ο Welles «ερωτεύτηκε» την Rita Hayworth, μετά από εκείνο το περίφημο pin up εξώφυλλό της, στο «Life». Την ίδια μέρα βρήκε το τηλέφωνό της από τον Anthony Quinn -άλλον ένα υποψήφιο εραστή της «θεάς»- και άρχισε να την πολιορκεί στενά. Ερωτικά γράμματα, λουλούδια, απανωτά τηλεφωνήματα, κάθε μέρα, πολλές φορές την ημέρα. Στην αρχή, η Rita τον απέρριπτε, κρυβόταν ή δεν του απαντούσε. Είχε μόλις χωρίσει τον Judson -οι πληθωρικοί, αυταρχικοί άντρες την τρόμαζαν, η ευφυϊα του Orson την έκανε να αισθάνεται ελαττωματική. Κάποτε, συμφώνησε απρόθυμα να βγουν για φαγητό. Στο πρώτο τους ραντεβού, τον «έστησε», δεν εμφανίστηκε. Της ξανατηλεφώνησε. Βγήκαν, πήγαν στην Τσαϊνατάουν, έφαγαν τσόου μέιν και μίλησαν όλη τη νύχτα. Τα ξημερώματα ήταν κιόλας χαμένη, πιασμένη για τα καλά στο ερωτικό του δίχτυ.
Πριν περάσει μήνας, τα νέα για τη σχέση τους έκαναν το γύρο της πόλης. Οι δημοσιογράφοι είχαν ξετρελαθεί μαζί τους, τους αποκαλούσαν «the Beauty and the Brain», τους κυνηγούσαν παντού. Παράλληλα με τα γυρίσματα του φιλμ «Cover Girl», η Rita έκανε τακτικά guests στη ραδιοφωνική εκπομπή του Orson, ή δούλευε μαζί του στο Μercury Wonder Show for Service Men -ένα πολυθέαμα με μαγικά κόλπα, και νούμερα βαριετέ, που είχε σκοπό να ψυχαγωγεί τα αμερικάνικα στρατεύματα. (Δεν είχε χρόνο για τίποτα από τα δύο, όμως ο Orson το θεωρούσε σημαντικό για κείνη…). Στις 7 Σεπτεμβρίου 1943, λίγο μετά το τέλος της παράστασης, παντρεύτηκαν, αιφνιδιαστικά, με πολιτικό γάμο, στο δημαρχείο της Santa Monica, με κουμπάρο τον Joseph Cotton. Ήταν ένας ξαφνικός, μυστικός γάμος -η νύφη φορούσε ένα απλό μπεζ ταγιέρ, λευκή μπλούζα με βολάν, κομψό καπελάκι με βέλο κι ένα αστραφτερό χαμόγελο.
«Όσο καιρό ο Orson την φλέρταρε, η Rita έλαμπε πραγματικά, ακτινοβολούσε από ευτυχία. Όταν δε ήταν έγκυος, έμοιαζε σαν θεά, σαν να μην πατούσε στη Γη, λες και την είχε αγγίξει μια περίεργη αγαλλίαση», θα έλεγε αργότερα ο σκηνοθέτης του «Cover girl», Charles Vidor. Η κόρη τους, Rebecca, γεννήθηκε στις 17 Δεκεμβρίου του 1944. O Welles έλειπε -βρισκόταν σε περιοδεία στην ανατολική Ακτή.
H «GILDA» ΗΤΑΝ ΜΟΝΗ
Από κει και πέρα, οι εντάσεις στις σχέσεις τους, θα μεγάλωναν -όπως και οι καυγάδες. Το αλκοόλ. Οι προδοσίες. Οι υστερικές της κρίσεις («Έπινε και μετά την έπιανε μια μανία -όχι με μένα, αλλά με το studio, τον πατέρα, την μητέρα της, τον αδελφό της, Θα έσπαζε όλα τα έπιπλα και θα ΄φευγε σαν τρελή με το αυτοκίνητο, τρέχοντας σαν να ήθελε να σκοτωθεί. Κι εγώ έπρεπε να την ακολουθήσω και να προσπαθήσω να την ηρεμήσω. Τρομερές, τρομερές νύχτες….»)
Το πρόβλημα ήταν πως ο Orson είχε ερωτευτεί την Hayworth, την σειρήνα της οθόνης, όχι το ανασφαλές, νευρικό, πλάσμα που είχε παντρευτεί. Οι ανάγκες της Rita τον έκαναν να αισθάνεται άβολα. Toν περισσότερο καιρό έλειπε, ή ήταν απασχολημένος στο ραδιόφωνο, στο πλατό στο θέατρο, περιτριγυρισμένος μόνιμα από ηθοποιούς, σε δημιουργικό οίστρο. Και φυσικά, την απατούσε διαρκώς -με γραμματείς, με πόρνες, με άλλες ηθοποιούς, όπως η Judy Garland. Η ειρωνεία είναι πως την ίδια εποχή, που η Hayworth «πυρπολούσε» την οθόνη ως «Gilda» και όλοι οι άντρες του πλανήτη ονειρεύονταν να πέσουν στο κρεβάτι μαζί της, η Rita ήταν πιο μόνη από ποτέ…
Τον Mάρτιο του 1946, κουρασμένη, «στραγγισμένη» από τον Orson, πήρε τη Rebecca και τον εγκατέλειψε. Το ζευγάρι ξαναβρέθηκε αργότερα στα γυρίσματα της «Κυρίας από τη Σανγκάη». Αυτή η μία και μοναδική κινηματογραφική συνεργασία τους υπήρξε το κύκνειο άσμα της σχέσης τους. Προσπαθώντας -ίσως- να σβήσει την «Gilda», ο Welles ανάγκασε την Hayworth να κόψει τα μαλλιά της κοντά και να τα βάψει ξανθά, κάνοντας έξαλλο τον πρόεδρο της Columbia, Harry Cohn. Παρά τις καλές κριτικές, η ταινία ήταν μια αποτυχία. Οι εντάσεις επέστρεψαν, το ίδιο και οι καυγάδες, οι παρατεταμένες απουσίες. Αυτή τη φορά, η Rita κατέθεσε αίτηση διαζυγίου.
«Καθ' όλη τη διάρκεια του γάμου μας», θα δήλωνε στο δικαστήριο, «ο σύζυγός μου δεν έδειχνε κανένα ενδιαφέρον για να αποκτήσει σπίτι μαζί μου. Όταν του πρότεινα να αγοράσουμε ένα σπίτι, μου απάντησε πως δεν ήθελε να αναλάβει την ευθύνη. Ο κύριος Welles μου είχε πει πως δεν έπρεπε ποτέ να είχε παντρευτεί έτσι κι αλλιώς, και πως ο γάμος ήταν εμπόδιο στον ελεύθερο τρόπο ζωής του…»
Η Hayworth δεν θα έβρισκε ποτέ εκείνο το σπίτι -τι κρίμα!. To μέλλον της επιφύλασσε άλλους τρείς γάμους (και ισάριθμα διαζύγια), τη σταδιακή κατάρρευση της υγείας της, υπερβολικά πολύ αλκοόλ και μια νόσο που θα «έκλεβε» το μυαλό της. Ακόμα κι έτσι, όταν την ρωτούσαν -τις εποχές που το Αλτσχάιμερ της επέτρεπε κάποια φωτεινά διαλείμματα- η Rita επέμενε πως ο Οrson υπήρξε ο «μεγαλύτερος έρωτας» της ζωής της: «Δεν άντεξα την εξυπνάδα του», απολογούνταν.
Μετά το θάνατό της, μια σειρά από γράμματα και ζωγραφιές του σκηνοθέτη ανακαλύφθηκαν σε μια μυστική θήκη, σε ένα νεσεσέρ καλλυντικών, που η ηθοποιός είχε πάντα μαζί της. Αστείες ζωγραφιές: ένας μελαγχολικός άντρας, ένας θλιμμένος διαβολάκος, («Αυτός είναι ο διαβολάκος της μαύρης απελπισίας που με επισκέπτεται όταν το μωρό μου λείπει. Τον έβαψα μπλε για να ταιριάζει με τη διάθεσή μου χωρίς εσένα….»). Δραματικές, πολυσέλιδες ερωτικές εξομολογήσεις «Αγαπημένο, αγγελικό μου κορίτσι… Υποθέτω πως οι περισσότεροι από μας είμαστε μόνοι μας σε αυτόν τον μεγάλο κόσμο, αλλά πρέπει να ερωτευθούμε τρομακτικά, για να το ανακαλύψουμε… (…) Είσαι η ζωή μου, η ίδια η ζωή μου. Αγαπημένο μου, πολύτιμο μικρό μωρό, κάνε τον ήλιο να βιαστεί, μίκρυνε τις μέρες μέχρι να συναντηθούμε. Σε αγαπώ, αυτό είναι όλο…», έγραφε ο Orson σε ένα από τα γράμματά του. Υπογραφή, «το αγόρι σου»…