Άγγελος Παπαδημητρίου: «Ακόμα και τώρα στα 65 μου αισθάνομαι νόθος στην τέχνη»
Ο Αγγελος Παπαδημητρίου είναι μια μορφή που κινείται ανάμεσά μας και εκπέμπει μια διαφορετική αύρα. Σαν να ανήκει παντού και πουθενά, μοιράζεται ανάμεσα στα εικαστικά, το θέατρο, κάνοντας τέχνη. Αλλωστε ο ίδιος τη μόνη ταυτότητα που αποδέχεται είναι του καλλιτέχνη. Μένει στη Νεάπολη και είναι εξαιρετικός μάγειρας.
«Ελεγα πάντα ότι αισθάνομαι ευτυχής γιατί από τη μητέρα μου κατάγομαι από βασιλιάδες και από τον πατέρα μου από γύφτους. Ηταν ο τέλειος συνδυασμός και τον ένοιωθα βαθειά στο αίμα μου -χωρίς βέβαια να ισχύει αυτό.
Δεν είχα ποτέ καμιά επιθυμία, τίποτα. Στο σπίτι μου, αυτοί οι ευγενείς άνθρωποι, με άφηναν να μην κάνω τίποτα
Οι γονείς μου ήταν οι ωραιότεροι άνθρωποι του κόσμου, οι ομορφότεροι άνθρωποι. Και δεν το λέω γιατί είμαι παιδί τους. Ετυχε να γεννηθώ σε ένα περιβάλλον ομορφιάς, χαράς και υγείας. Εγώ μέσα μου είχα όλα τα σκοτάδια του κόσμου και βρέθηκα ξαφνικά ανάμεσα σε δύο αγγέλους κι έναν αδελφό επίσης εξαιρετικό. Επρεπε κάπως να το ισορροπήσω αυτό το πράγμα. Δεν γίνεται έτσι ο καλλιτέχνης. Εχουν δουλέψει γενιές και γενιές για να γίνει... Μέσα μου αισθάνομαι δυνάμεις και βλέπω ότι έχω επιθυμίες, κομμάτια, εγωισμούς παλιούς...
Κι ο καλλιτέχνης προσπαθεί να τους μετατρέψει σε τέχνη να τους εξουδετερώσει. Πολλά είναι τα μαρτύρια του καλλιτέχνη. Είναι μια κατάρα. Είναι ένα βαθύ ένστικτο.
«Στα 18 μου έλεγα ότι θα αποτύχω τελείως. Ημουν σίγουρος. Σκεφτόμουν ότι αν πεθάνουν οι γονείς μου τουλάχιστον δεν θα δουν το χάλι μου. Ευτυχώς οι γονείς μου έζησαν και χάρηκαν μαζί μου. Βέβαια ο κίνδυνος της αποτυχίας ελλοχεύει πάντα και όταν μεγαλώνεις γίνεται κατάντια που καιροφυλαχτεί. Γιατί η τέχνη δεν ξέρεις πού θα σε οδηγήσει.
Από τον Νίκο Καραθάνο έμαθα τι σημαίνει θέατρο. Δεν μου ήταν εύκολο να μαθαίνω από έναν μικρότερο
Τι ήθελα να γίνω; Δεν είχα ποτέ καμιά επιθυμία, τίποτα. Στο σπίτι μου, αυτοί οι ευγενείς άνθρωποι, με άφηναν να μην κάνω τίποτα. Ελεγαν ότι όπου και να τον ρίξεις τον Αγγελο, θα σταθεί όρθιος. Αυτό το άκουγα από μικρός... Κάνε ότι θέλεις, μου έλεγαν. Με υποστήριζαν. Νομίζω ότι στα 18 μου ήμουν ένα κουτό παιδί, λίγο βλαξ, άργησα και να μεγαλώσω, αλλά χαριτωμένος, χωρίς μέλλον.
Ημουν αγαπητός, αλλά θαμπός. Δεν ήμουν πρωταγωνιστής στην τάξη. Μετά πήγα στρατό. Εμεινα τριάντα μήνες. Ολοι οι άλλοι, με κάποιες δικαιολογίες, έφευγαν από τον στρατό. Εγώ, όχι. Ντρεπόμουν. Από ντροπή, και όχι από πίεση, από ντροπή στους άλλους, έμεινα τριάντα μήνες».
«Ο Προυστ λέει ότι για να γίνει ένας άνθρωπος, άνθρωπος, πρέπει να συναντήσει έναν άλλον άνθρωπο. Το κατάλαβα από την Βακαλό. Η Ελένη Βακαλό με άγγιξε -μια μεγάλη μορφή. Πιο πολύ πήγα για να καθυστερήσω τον στρατό. Ημουν αυτό που λένε χρυσοχέρης. Οτιδήποτε είχε σχέση με τέχνη, ζωγραφική, θέατρο, αλλά είμαι και μεγάλος χειρονάκτης. Φτιάχνω πρίζες, βάφω. Πιάνουν τα χέρια μου. Είμαι περήφανος για την τεχνική μου κατάρτιση. Παράλληλα πήγα και στη σχολή Κατσέλη για να δω τι είναι το θέατρο. Ντρεπόμουν να πω ότι θέλω να γίνω ηθοποιός και δεν το είπα ποτέ. Πάτησα το πόδι μου στη σκηνή 40 χρόνων. Αργησα. Με τη βοήθεια της Ελένης Βακαλό, βρέθηκα στην Μπιενάλε Βενετίας. Ούτε ήξερα ότι υπήρχε το θέατρο. Μου βγήκε στα 40…
Ακόμα και τώρα στα 65 μου αισθάνομαι νόθος στην τέχνη. Δεν λέω ποτέ ότι είμαι ηθοποιός. Νοιώθω παράνομο παιδί
Η Μελίνα Τανάγρη με έβγαλε με ένα τραγούδι στη σκηνή. Ετσι άρχισα. Απρόβλεπτες ιστορίες, χωρίς σχέδιο. Από την θεατρική σχολή έφυγα στους οχτώ μήνες μαζί με την Χαρούλα Αλεξίου. Της είχα πει από τότε ότι θα γίνει η πρώτη. Αυτό που καταλάβαινα ήταν ότι δεν ήθελα να με διδάξουν, δεν μπορούσα να μάθω. Επρεπε να με γοητεύσει πολύ ο δάσκαλος.
Μετά με δίδαξε η ζωή. Κυνήγησα τους καθηγητές μου. Γνώρισα τον εικαστικό Γιώργο Μαυροειδή και ήμουν επί 20 χρόνια κάθε απόγευμα στο ατελιέ του, στην Πλατεία Προσκόπων. Δάσκαλος. Αυτοί είναι οι δάσκαλοί μου. Τους διάλεξα εγώ, η Βακαλό, ο Μαυροειδής και τώρα που μεγαλώνω θα βάλω οπωσδήποτε τον Νίκο Καραθάνο. Από τον Νίκο έμαθα τι σημαίνει θέατρο. Δεν μου ήταν εύκολο να μαθαίνω από έναν μικρότερο. Έχω κι έναν εγωισμό αλλά έχω και την ικανότητα να αναγνωρίζω την ποιότητα και την δύναμη του άλλου. Δεν το σαμποτάρω, οπότε άμα το αναγνωρίσω, το δέχομαι».
«Ο Νίκος είναι καταπληκτικό πώς με πήρε στο θέατρο. Με βρήκε μια μέρα στο δρόμο μου είπε ότι ανεβάζει τον «Συρανό ντε Μπερζεράκ» και ότι θα ήθελε να παίξω. Τον ρώτησα γιατί δεν παίρνει κάποιον άλλον και πού με έχει δει. Πουθενά, μου απάντησε. «Θέλω την αύρα σας». Του είπα θα πάω, αλλά με μια προϋπόθεση. «Αν μέσα σε 10 μέρες δεις ότι δε σου κάνω, θα μου πεις να φύγω, και εγώ θα προφασιστώ ότι αρρώστησα και θα φύγω. Κι έτσι δεν θα εκτεθεί κάνεις». Συμφώνησε. Αλλά έμεινα και κατάλαβα τι θα πει θέατρο.
Θυμάμαι τη φτώχεια της εποχής -εμείς ήμασταν απ’ την άλλη πλευρά. Ήταν τόση η δυστυχία τότε γύρω μου που ντρεπόμουν
Αλλά εγώ εικαστικά κάνω πάντα. Δεν υπάρχει καμία διαφορά. Είναι ο καλλιτέχνης και τα παιχνίδια του. Με ρωτάνε αν θα επιστρέψω στα εικαστικά. Μα εικαστικά κάνω. Η τέχνη είναι ένα. Τα στεγανά είναι για τους ατάλαντους. Τα εικαστικά σήμερα έχουν τραγούδι, κίνηση, και το θέατρο έχει εικαστικά. Δεν αγωνίστηκα, δεν υπέφερα. Καθόμουνα και ερχόντουσαν όλα. Ποτέ δεν είχα άγχος και αγωνία να κάνω γνωριμίες.
Δε λέω ότι ευτύχησα στη ζωή μου. Αλλά στην τέχνη έγιναν μαγικά πράγματα. Γελάω που τα σκέφτομαι. Δούλεψα με τον Μαρμάρινο, τον Χουβαρδά, έπαιξα στον Αττίκ της Σοφίας Σπυράτου, με την Ζωζώ. Πιστεύω ότι εσύ ορίζεις τον χώρο σου. Ακόμα και τώρα στα 65 μου αισθάνομαι νόθος στην τέχνη. Δεν λέω ποτέ ότι είμαι ηθοποιός. Νοιώθω παράνομο παιδί. Τι είμαι; Καλλιτέχνης. Μου είπε μια φορά ένας φίλος μου: «Κάνεις χαρά στην πίστα;». Αυτό είναι καλλιτέχνης. Να είναι και λίγο φτηνό όπως το έκαναν οι παλαιοί που είχαν αυτό το allegro. Mε τον καιρό, δεν φανταζόμουν ότι θα έκανα παρέα με όλους αυτούς τους μεγάλους που θαύμαζα. Τον Νάσο Πατέτσο, την Στέλλα Γκρέκα…»
«Ο πατέρας μου ήταν καλλονός. Η μητέρα μου ήταν από καλή οικογένεια, κωνσταντινοπολίτικης καταγωγής -ο παππούς μου είχε εργοστάσιο σταφίδας στην Κόρινθο. Ο πατέρας μου ήταν αξιωματικός του στρατού και όταν γνώρισε τη μητέρα μου μπήκε στο εργοστάσιο. Οι γονείς μου ήταν πολύ καλοί άνθρωποι. Εχω και έναν αδερφό, μικρότερο. Πιστεύω ότι η οικογένεια σε ρουφάει. Ημασταν μια τυχερή οικογένεια. Θυμάμαι τη φτώχεια της εποχής -εμείς ήμασταν απ’ την άλλη πλευρά. Ήταν τόση η δυστυχία τότε γύρω μου που ντρεπόμουν.
Το facebook είναι το τελευταίο πεδίο τέχνης. Κάνεις τέχνη με φτηνά μέσα. Νομίζω ότι βασίζεται στην ανάγκη επικοινωνίας που έχουμε όλοι. Σαν την παλιά αυλή στη γειτονιά. Κι αυτή η ανάγκη επικοινωνίας παραμένει ενώ μαθαίνεις και πράγματα. Σου δίνει μια ψευδαίσθηση όλο αυτό, όπως παλιά το σινεμά.
Εμένα όταν γεννιόμουν με ρώτησαν οι μοίρες, έρωτα ή φιλία, διάλεξα τη φιλία. Δεν διάλεξα τον έρωτα… Διάλεξα τέχνη και φιλία
Η αισθητική είναι θέμα επιδερμίδας, αίματος. Πιστεύω ότι οτιδήποτε καλό στο βάζουν με τρόπο μέσα σου. Είναι το παρελθόν, κάποια λόγια… Δεν ξέρω. Οι δικοί μου μού μετέδωσαν κάτι. Δεν ξέρω τι…»
«Ακόμα και το να εγκλωβιστώ στον εαυτό μου με στεναχωρεί. Δεν θέλω να εγκλωβίζομαι ούτε στην εμφάνισή μου…Μου αρέσει να αλλάζω όχι για μένα, αλλά για τον άλλον. Δεν παίζω ποτέ μόνος μου. Είμαι μάγειρας ολκής, δεν μαγειρεύω για τον εαυτό μου ποτέ… Με ενδιαφέρει ο άλλος. Αυτό είναι ο καλλιτέχνης. Οι καλλιτέχνες πραγματικά δεν αγαπάνε τον εαυτό τους ούτε τον εκτιμούν. Αισθάνονται σαν να έχουν χάσει ανεπανόρθωτα, από έναν κόσμο δύναμης. Ο καλλιτέχνης διαλέγει έναν κόσμο αδυναμίας, μόνος του. Είναι αδύναμος ο καλλιτέχνης, πολύ αδύναμος. Εκτός αν καμώνεται τον δυνατό -κι αυτό είναι γελοίο… Εχεις ένα βάσανο, μια μελαγχολία, για να φύγεις από την πραγματική ζωή και να πας αλλού, αυτή η μετάβαση, είναι μια πτώση. Το θέμα είναι πώς θα την διαχειριστείς, ώστε να επιστρέψει στην κανονικότητα…
Στον έρωτα, ευτυχώς, από μικρός είχα μάθει να ξεχωρίζω το συναίσθημα από την πράξη. Με φώτισε ο Θεός… Γίνεται. Γιατί αν περιμένεις να το ζήσεις όλο, εγώ σαν καλλιτέχνης, δεν θα την έβγαζα καθαρή. Είχα κι ένα μότο: Καλός είναι ο έρωτας αλλά έχουμε και δουλειές. Καλώς να έρθει, αλλά δεν μπορούσα να τον εφαρμόσω εύκολα. Είναι και θέμα τύχης… Εμένα όταν γεννιόμουν με ρώτησαν οι μοίρες, έρωτα ή φιλία, διάλεξα τη φιλία. Δεν διάλεξα τον έρωτα… Διάλεξα τέχνη και φιλία. Ο έρωτας έχει μεγάλα πράγματα αλλά δεν κατάφερα να το κάνω ζωή, καθημερινή εφαρμογή. Δεν το προσγείωσα ποτέ. Ο έρωτας είναι και κάτι που σε διαλύει σε κομμάτια, οπότε για τον ηθοποιό το να χάσει τον εαυτό του είναι πολύ….
Νομίζω ότι τελικά τον συμπαθώ τον εαυτό μου. Πάντως δεν τον αντιπαθώ -μέχρι τώρα τουλάχιστον».
Ο Αγγελος Παπαδημητρίου:
Παίζει στην παράσταση «Αγγελος Εξολοθρευτής» που βασίζεται στην ταινία του Λούις Μπουνιουέλ, σε διασκευή και σκηνοθεσία της Αντζελας Μπρούσκου. Μαζί με τους Θέμιδα Μπαζάκα, Κωνσταντίνο Τζούμα, Παρθενόπη Μπουζούρη, Αλέκο Συσσωβίτη, Χάρη Φραγκούλη, Γεωργιάννα Νταλάρα κ.ά. Στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, στην Πειραιώς 260, στην αίθουσα Η. Από τις 15 ως τις 18 Ιουλίου, στις 21.00.
Συμμετέχει στην έκθεση «Οψεις της Μνήμης» προς τιμήν του Κώστα Πανιάρα στην γκαλερί Citronne στον Πόρο, μαζί με τους Τάσο Μαντζαβίνο, Γιάννη Ψυχοπαίδη και Γιάννη Αδαμάκο. Εγκαίνια: 21 Ιουλίου. Διάρκεια ως 30/9.