Ενας σεξιστικός τίτλος της ΕΡΤ σε 12χρονη μάς κάνει να απορούμε τι δεν πάει καλά

Η Λουίζα είναι μαθήτρια της έκτης Δημοτικού και πρόσφατα έλαβε μέρος στον Διαγωνισμό της Μαθηματικής Εταιρείας «Μικρός Ευκλείδης» και κέρδισε βραβείο.

Παράλληλα είναι και κόρη εργαζόμενης στην ΕΡΤ και κλήθηκε από την εκπομπή «Δέκα στην Ενημέρωση» να μοιραστεί την εμπειρία της με το τηλεοπτικό κοινό.

Οπως αποκάλυψε η 12χρονη μαθήτρια, η οποία παρεμπιπτόντως, διέθετε έναν ιδιαίτερα δομημένο λόγο, δεν διαβάζει πάρα πολύ, αλλά συστηματικά, κάτι που της επιτρέπει να έχει ελεύθερο χρόνο και να ασχολείται και με άλλα πράγματα όπως θέατρο αθλητισμό κλπ..

Αυτό το άρθρο δεν θα είχε γραφτεί εάν κάπου μεταξύ της συζήτησης, δεν έπεφτε ο τίτλος «ΚΑΙ ΤΑ ΚΟΡΙΤΣΙΑ ΕΙΝΑΙ ΚΑΛΑ ΣΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ».

Με έκπληξη διαπιστώσαμε πώς ένα ΚΑΙ κρύβει μέσα του αυτή τη ρημάδα σεξιστική αντίληψη ότι οι γυναίκες είναι φτιαγμένες για να κάνουν πολύ συγκεκριμένα πράγματα και όχι ό,τι θελήσουν.

Ότι επειδή είναι γυναίκες, είναι κατόρθωμα να έχουν πολυδιάσταστη σκέψη και να αγαπούν τα μαθηματικά. Αυτό το ΚΑΙ του τίτλου, μας δείχνει πόσο βαθιά ριζωμένη στην κοινωνία μας είναι η στερεοτυπική αντίληψη των φύλων.

Μέχρι τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα η πανεπιστηµιακή µόρφωση θεωρείται ακατάλληλη για τις γυναίκες, µε το ακραίο επιχείρηµα ότι η πανεπιστηµιακή εκπαίδευση είναι «βλαβερή» για την υγεία των κοριτσιών, που έχουν «φύση» βιολογικά «ασθενέστερη» και ηθικά «µειονεκτική»

Και μάλλον μπήκε με χαρά, αφού όποιος το έβαλε, το έκανε γιατί θεώρησε κατάκτηση των γυναικών να εισέλθουν στο κατ' εξοχήν ανδρικό προπύργιο.

Αν λοιπόν σε ένα τόσο απλό πράγμα, όπως ένα κορίτσι που κερδίζει βραβείο προωθούμε την ανισότητα των δύο φύλων, τότε τι γίνεται στα πιο σημαντικά; Στα πιο ουσιώδη;

Δεν είναι τυχαίο ότι μόλις σήμερα ήρθε στο φως έρευνα που αναφέρει ότι το μόντελινγκ είναι ο μοναδικός εργασιακός κλάδος στον οποίο οι γυναίκες πληρώνονται παραπάνω από τους άνδρες.

Δείτε ΕΔΩ το βίντεο της εκπομπής

Ναι, η γλώσσα μπορεί να προωθήσει τον σεξισμό και αυτό μας το περιγράφει με εξαιρετική σαφήνεια η καθηγήτρια κοινωνιολογίας της εκπαίδευσης στο Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών του Πανεπιστημίου Αθηνών, Αννα Φραγκουδάκη σε άρθρο της προ 17 ετών στα ΝΕΑ, με τίτλο «Ο σεξισµός στη γλώσσα επιδρά στη σκέψη».

«Όλες οι προκαταλήψεις και διακρίσεις είναι αποτυπωµένες στη γλώσσα. Η ανισότητα που αναπαράγεται µε τη γλώσσα, είναι η πιο αδιόρατη και πιο έµµεση, γι' αυτό η ισχυρότερη και διαρκέστερη, γιατί η ανισότητα η χαραγµένη στη γλώσσα καλλιεργεί την ανισότητα στην κοινωνία µε τον πιο αόρατο τρόπο, άρα τον πιο δύσκολο να καταπολεµηθεί.

Στην ελληνική γλώσσα, όλα τα παράγωγα της λέξης «άντρας» είναι θετικές σηµασίες, όλες οι λέξεις που ορίζουν την αρσενική ιδιότητα και συµπεριφορά είναι κοινωνικές αρετές. Και από την άλλη µεριά, υπάρχει απλώς ένα κενό. ∆εν έχει η ελληνική γλώσσα λέξεις που να εκφράζουν θετικά τις σηµασίες «είµαι» και «φέροµαι σαν» γυναίκα. ∆ίπλα σε οποιοδήποτε ρήµα «µιλώ» ή «φέροµαι», η αναφορά στο άρρεν γένος σηµαίνει τις αρετές του φύλου («µίλησε σαν άντρας», «φέρθηκε σαν άντρας», σηµαίνει µίλησε ή φέρθηκε σύµφωνα µε τα προτερήµατα του φύλου), και ακριβώς αντίστροφα «φέροµαι σαν γυναίκα» σηµαίνει σύµφωνα µε τα «γυναικεία» ελαττώµατα.

Έτσι, λείπουν από τη γλώσσα οι λέξεις που θα επέτρεπαν στα κορίτσια να ταυτιστούν θετικά µε το φύλο, να οικειοποιηθούν τα προτερήµατα του φύλου τους, να κοινωνικοποιηθούν ως γυναίκες µε αναφορά σε θετικές αξίες και να εξελιχθούν ως άτοµα µε δηµουργικότητα και αυτονοµία.

Η ισότητα των φύλων δεν ήταν εύκολη υπόθεση, αν κρίνουµε από τον µακρύ χρόνο που χρειάστηκε η καθεµία αλλαγή. Σήµερα ακόµα, η ισότητα των φύλων δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση, γιατί η γλώσσα δείχνει ότι οι ιδέες για τα φύλα είναι ακόµα πολύ πίσω σε σχέση µε τις τυπικές εξελίξεις.

Το δικαίωµα των γυναικών στην εκπαίδευση και την εργασία το διεκδικεί από το 1880 το φεµινιστικό περιοδικό της Καλλιρρόης Παρρέν, Η Εφηµερίς των Κυριών, µέσα σε µια κοινωνία όπου µέχρι τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα η πανεπιστηµιακή µόρφωση θεωρείται ακατάλληλη για τις γυναίκες, µε το ακραίο επιχείρηµα ότι η πανεπιστηµιακή εκπαίδευση είναι «βλαβερή» για την υγεία των κοριτσιών, που έχουν «φύση» βιολογικά «ασθενέστερη» και ηθικά «µειονεκτική».

Και µολονότι σήµερα αυτά ακούγονται βάρβαρες ιδέες µιας περασµένης εποχής, η πανεπιστηµιακή µόρφωση των γυναικών χρειάστηκε από τότε κοντά έναν αιώνα, για να εξισωθεί σε ποσοστά µε των αντρών. Η εξίσωση πραγµατοποιήθηκε µόλις µέσα στη δεκαετία του 1980, στις αρχές της οποίας τα ποσοστά στα ανώτατα ιδρύµατα ήταν ακόµα 60 άντρες προς 40 γυναίκες.

Το δικαίωµα των γυναικών στην ισοπολιτεία και το δικαίωµα ψήφου το διεκδικούν οι γυναίκες στη δεύτερη φάση του ελληνικού φεµινισµού από το 1920. Χρειάστηκε, ωστόσο, και αυτός ο αγώνας πολλές δεκαετίες, η ψήφος των γυναικών θεσµοθετήθηκε µόλις το 1953 και η ισοπολιτεία, η νοµοθετική εξίσωση των γυναικών µε τους άντρες, για να βελτιωθεί η θέση τους στην κοινωνία άργησε ακόµα περισσότερο, το Οικογενειακό ∆ίκαιο µεταρρυθµίστηκε το 1978, και η νοµοθετική ισότητα στα άλλα θεσµικά πλαίσια ολοκληρώθηκε τη δεκαετία του 1980.

Σύγχρονες διεκδικήσεις, που έθεσε στην κοινωνία το φεµινιστικό κίνηµα των δεκαετιών 1970 και 1980, εκκρεµούν πάντοτε. Π.χ. το θεσµοθετηµένο σήµερα δικαίωµα των γυναικών στην ισοπολιτεία αναιρείται µερικά από τη διάχυτη στην κοινωνία µορφή βίας που αφορά αποκλειστικά τις γυναίκες, τη σεξουαλική βία. Ο φόβος αυτής της βίας, ακριβώς επειδή είναι διάχυτη στην κοινωνία, µε πολλούς τρόπους αφαιρεί από τις γυναίκες τα ίσα δηµοκρατικά δικαιώµατα.

Στο θέµα των φύλων, µε άλλα λόγια, είναι πολύ αργή η εξέλιξη των ιδεών. Χαρακτηριστική της αργής εξέλιξης των ιδεών είναι η απουσία λέξεων γένους θηλυκού για περίπου όλους τους κοινωνικούς τίτλους και τις επαγγελµατικές ιδιότητες µε κοινωνικό κύρος. Μολονότι είναι πολλές οι κοινωνικές ταυτότητες και τα επαγγέλµατα που έπαψαν από καιρό να είναι µονοπώλιο των αντρών, πτυχιούχος, συγγραφέας, δικηγόρος, γιατρός, ζωγράφος, βουλευτής, υπουργός, δήµαρχος, πρόεδρος, παρ' όλ' αυτά δεν καταφέρνουν οι λέξεις ν' αποχτήσουν θηλυκό.